Mai Thu Huyền nói về hành trình tạo nên Kiều cho khán giả

Nhà sản xuất Mai Thu Huyền sẽ giới thiệu đến công chúng bộ phim đầu tay do cô làm đạo diễn - phim Kiều - vào tháng 3 này. Cô cũng dành cho Tuổi Trẻ Cười Online cuộc trò chuyện thân mật. 

* Chào Mai Thu Huyền, kịch bản phim Kiều có khiến chị gặp nhiều trăn trở không?

- Nếu gọi là ấp ủ để đưa Truyện Kiều thành phim, tôi đã ấp ủ 10 năm. Từ năm 2010 tôi đã muốn thực hiện bộ phim Kiều. Lúc đó, tôi định làm phim truyền hình, tôi có trong tay 40 tập kịch bản, đã viết xong hết, cũng đã đi chọn cảnh từ Bắc vào Nam và gặp gỡ vài diễn viên. 

Bẵng đi một thời gian, đến năm 2019, tôi lại biết 2020 là kỷ niệm 200 năm ngày mất của đại thi hào Nguyễn Du, tôi nghĩ nếu bây giờ không làm sẽ mất đi thời điểm vàng của truyền thông, vì người ta sẽ nói rất nhiều về Nguyễn Du. 

Năm ngoái, tôi viết cả một kế hoạch về đại lễ lớn này nhưng vì dịch Covid nên mọi thứ bị túm lại, nếu không cũng sẽ rất lớn. Nếu tôi ra thời điểm đó, cũng sẽ là một thời điểm thích hợp, dành được sự quan tâm của khán giả. Năm 2019 có rất nhiều vở kịch về Kiều, có cả múa rối, ballet… 

Không chỉ người Việt, nước ngoài cũng làm những tác phẩm lấy cảm hứng từ Truyện Kiều. Tôi được xem một tiết mục múa của Hàn Quốc dựng về nhân vật Kiều, thậm chí có cả kịch của người Đức cũng dựng từ Truyện Kiều. Câu chuyện cũng được dịch ra 20 thứ tiếng, đó chính là giá trị của tác phẩm nên tôi mong muốn đưa lên phim và quyết định sẽ phải làm. 

Khi quyết định làm, tôi nghĩ nếu làm phim truyền hình sẽ mất 2 năm, sẽ không kịp trong năm 2020 nên tôi chọn làm điện ảnh. Thị trường phim điện ảnh cũng khá tốt và thoải mái, nhanh hơn và phim cũng có thể mang ra nước ngoài công chiếu. Phim truyền hình khó làm được việc đó. 

Mai Thu Huyền (thứ hai, trái sang) cùng các diễn viên trong phim Kiều

Quay lại kịch bản cho phim Kiều, tôi đã đặt viết bởi các nhà Kiều học, các nhóm viết trẻ đang làm phim rất hot trên thị trường hiện nay, đặt hoài lại không ra kịch bản ưng ý. 

May mắn khi đó, tôi mời bác Phi Tiến Sơn, một người từng làm với tôi phim Lạc giới, làm cố vấn nghệ thuật cho phim Kiều. Sau khi kịch bản chỉnh sửa rất nhiều lần, tôi lại thấy không giống với những gì tôi hình dung, tôi lại định bỏ cuộc. 

Bác Sơn nói để bác thử viết theo những gì tôi truyền lửa và ấp ủ, khi đó tôi rất mừng vì ít nhất cũng có người giúp tôi thực hiện điều này. Tôi nói bác viết giúp tôi và nếu được tôi và bác sẽ cùng làm.

Bác Sơn có lợi thế là quay phim, đạo diễn nên khi đọc kịch bản của bác viết, tôi nhìn thấy một bộ phim trong mắt tôi, khác với những tác giả văn học vì họ viết, đôi khi không có ngôn ngữ hình ảnh nhiều, họ chỉ viết câu chuyện thôi. 

Khi đọc kịch bản, hình ảnh phim hiện ngay trong đầu tôi, tôi thích quá, cuối cùng cả hai quyết tâm làm. Ban đầu tôi mời ê-kip trước, tôi xác định đây là một phim lớn, làm dựa trên một kiệt tác nên phải làm cho ra, đầu tư đủ tầm để ra tác phẩm chỉn chu, chất lượng. Còn nếu chỉ làm hời hợt để cho có một bộ phim cũng có thể làm được nhưng sẽ lãng phí tác phẩm nên tôi phải đi thuyết phục những người giỏi để họ có thể tham gia dự án này cùng tôi.

Mai Thu Huyền cho biết cô hài lòng với dàn diễn viên của mình

* Chị đã chuẩn bị ê-kíp ra sao với một tác phẩm hoành tráng như thế này?

- Tôi mời Trần Bửu Lộc, là một nhà sản xuất rất giỏi và đã thành công với phim Tấm Cám, Giá già lắm chiêu... Tôi mời Thủy Nguyễn, cũng là một người rất giỏi trong việc thiết kế phục trang cho những phim gần đây. Tôi mời các hoạ sĩ, thiết kế, những thành phần sáng tác…

Tôi phải rất kĩ phần đó vì một bộ phim là một sản phẩm tổng hợp. Một bộ phim hay phải kết hợp cả hình ảnh, âm thanh, nội dung, diễn xuất, âm nhạc trong một tổng thể vì chỉ một phần chưa đủ, chưa chắc kịch bản hay sẽ ra một bộ phim hay. 

Trình Mỹ Duyên trong vai Kiều

Và bài toán nan giải nhất của phim là diễn viên, nhất là nhân vật Kiều. Tìm được nhân vật Kiều là cả một câu chuyện rất dài. Chọn được Trình Mỹ Duyên, tôi thấy cũng khá ưng ý vì Duyên có nét đẹp mộc mạc, chưa quá sắc sảo, có sự chân thật và cảm xúc tốt. 

Nhân vật nam chính tôi cũng nghĩ đến rất nhiều tên tuổi lớn nhưng sau khi gặp bạn Lê Anh Huy, tôi lại bị thuyết phục bởi bạn ấy trong vẻ nam tính của bạn, ngoại hình của bạn rất đẹp. Khi chọn bạn ấy, tôi cũng có kế hoạch tập luyện cho bạn. Còn những dàn diễn viên khác của tôi đã quá tốt. 

Chúng tôi phải lên kế hoạch huấn luyện cho các bạn vì điều đó khá quan trọng. Đôi khi một ngôi sao đóng phim, họ có thể nổi tiếng sẵn nhưng họ bận show, đôi khi sự nhập tâm vào nhân vật chưa chắc tốt, vai diễn của tôi lại đòi hỏi biết đánh nhau, cưỡi ngựa, nhân vật Kiều phải biết đánh đàn nên rất cần thời gian tập luyện. 

Có những diễn viên đồng ý với thời gian quay của chúng tôi nhưng không có thời gian tập luyện, như vậy cũng không được nên tôi cần người sẵn sàng cho vai diễn. 

Chưa kể, nhân vật Kiều và Thúc Sinh phải đi quay từ đầu đến cuối trong vòng 2 tháng, không được về nhà ngày nào. Nếu một diễn viên ngôi sao, họ sẽ từ chối vì bị ảnh hưởng điều khác. Sự tập trung của diễn viên rất quan trọng. 

Tôi rất mừng khi mời được Kathy Uyên đào tạo cho ba bạn nhân vật Kiều, Thúc Sinh và Hoạn Thư vì cô ấy rất giỏi trong việc đào tạo diễn viên trẻ. Tôi nhìn thấy các diễn viên của tôi tiến bộ rất rõ rệt từ khi bắt đầu đến sau khi được Kathy Uyên huấn luyện.

Tôi cũng khá vất vả khi chọn bối cảnh. Sau 17 lần sửa kịch bản, tôi phải đi chọn bối cảnh và tôi nghĩ chưa phim nào chọn bối cảnh nhiều như phim Kiều. 

Chúng tôi đã đi 5 lần, từ Bắc vào Nam, hơn 20 tỉnh thành, đi rất nhiều nơi. Thật ra một phim cổ trang khó tìm nhất là bối cảnh. Đến khi đến Huế, tôi thấy rất phù hợp với phim và có lợi thế rất nhiều nếu quay ở Huế. 

Có thể nói Huế là nơi duy nhất ở Việt Nam còn những nơi cổ kính như vậy, sẽ đỡ rất nhiều so với việc dựng phim trường mới. May mắn chúng tôi được sự ủng hộ của UBND Huế nên đã quay được hơn một nửa phim ở Huế,. Còn lại chúng tôi quay ở các tỉnh như: Cao Bằng, Quảng Bình, Quảng Trị và ở TP.HCM, chúng tôi quay trong phim trường. 

* Chủ đề về Kiều chuyển thể ở rất nhiều thể loại văn học và nghệ thuật, riêng Kiều của chị, chị muốn nhấn mạnh điều gì? Muốn khắc họa nhân vật thế nào và truyền tải câu chuyện thế nào trong phiên bản điện ảnh?

- Tôi không muốn nói quá nhiều về tư tưởng truyền tải hay thông điệp là gì, vì như vậy tôi sợ sẽ áp đặt khán giả, tôi muốn khán giả thoải mái xem phim. Chắc chắn một bộ phim xem xong để khán giả sẽ muốn nhớ, muốn ngẫm lại. 

Nhân vật Kiều trong phim tôi muốn xây dựng có cá tính mạnh mẽ, quyết đoán, không phải kiểu phụ nữ bị dòng người xô đẩy theo kiểu ai đẩy đi đây cũng chấp nhận. Kiều cũng có những lý tưởng của Kiều, đó là điều tôi sẽ để Kiều thể hiện trong phim này.

Mai Thu Huyền phải đi khắp 3 miền để tìm bối cảnh cho Kiều

* Chị có sợ khi mọi người đến rạp xem sẽ có nhiều tranh cãi khi bị so sánh với bản gốc Truyện Kiều?

- Khi quyết định làm phim Kiều, tôi đã lường trước chắc chắn sẽ có dư luận vì ai cũng có cảm nhận riêng của họ, chuyện đó không tránh khỏi. Như vậy cũng chứng tỏ sức hút của truyện Kiều, sức hút của mọi người quan tâm đến tác phẩm này. 

Một bộ phim làm ra, tôi muốn được quan tâm, không muốn bị chìm vào quên lãng và tôi không sợ việc đó. 

* Chị có áp lực doanh thu phòng vé hay không?

- Chắc chắn rồi. Tôi quan niệm một bộ phim hay là một bộ phim có khán giả. 

Khi tôi làm Kiều, tôi đã hướng đến đối tượng khán giả trẻ vì những người bỏ tiền đến rạp, mua vé xem phim là những người trẻ. Việc xác định đối tượng là rất quan trọng vì sẽ quyết định được đường hướng đi là thế nào. 

Đây cũng là một bộ phim được đầu tư rất lớn, tôi phải có trách nhiệm với những đồng tiền tôi chi ra, không chỉ tiền của cá nhân tôi mà còn tiền của các nhà đầu tư nữa. 

Tôi luôn mong muốn phim sẽ kết hợp được cả hai, vừa phải đảm bảo yếu tố nghệ thuật, vừa có tính giải trí, thu hút. Càng đông khán giả xem tức là bộ phim được nhiều người biết đến. 

* Chị có tiếc khi phim Kiều không thể ra mắt vào năm 2020?

- Kế hoạch ban đầu chúng tôi là sẽ  phát hành vào tháng 11-2020 nhưng vì Covid nên dời lại lịch quay. Covid nối tiếp Covid nên tôi không dám mạo hiểm. 

Thời điểm cũng quan trọng nhưng không có nghĩa chậm một vài tháng sẽ giảm sức hút. Tôi nghĩ tôi cần một thị trường phục hồi. Phim chiếu rạp khác, không giống những phim trên mạng. 

Tôi cũng mừng vì mấy phim gần đây như Chị Mười Ba hay Tiệc trăng máu thu hút được khán giả tốt, đó cũng tạo thói quen cho khán giả quay lại rạp phim. Tôi nghĩ không cần vội. Sản phẩm của tôi cũng tốt và chỉn chu nên sẽ không gì là trễ.

Mai Thu Huyền khẳng định làm phim phải có khán giả chứ không thể chỉ thoả mãn tính nghệ thuật

* Chị rất đặt niềm tin vào diễn viên Mỹ Duyên đóng nhân vật Kiều nhưng khán giả lại không đặt niềm tin vào cô ấy. Chị có đọc bình luận trái chiều đó không?

- Lúc thông tin mới ra, tôi đã đọc gần hết bình luận, tôi nghĩ đây cũng là chuyện khá bình thường vì dù có bất kỳ là ai đóng vai Kiều, kể cả là ngôi sao hot nhất bây giờ cũng sẽ bị mang lên bàn cân. 

Khán giả sẽ soi xem có điểm này chưa nghiêng nước nghiêng thành, có điểm này chưa đạt… Đó cũng là lý do tại sao tôi chọn diễn viên mới. Tôi chọn để khán giả không bị đóng đinh trong đầu diễn xuất của diễn viên. Bây giờ tất cả chỉ là phỏng đoán, chưa xem phim sẽ chưa thể nói được bạn ấy diễn hay hay dở. 

Đương nhiên khi đã chọn bạn ấy tôi đã có lý do rồi, ngoại hình chỉ 50% thôi. Lần đầu tiên đọc kịch bản, cảm xúc của bạn Duyên rất tốt, cái gì từ bên trong rất quan trọng và tôi biết người này tôi có thể đào tạo được. 

Thúc Sinh (Anh Huy) và Kiều (Mỹ Duyên) trong phim Kiều

Trong suốt ba tháng đào tạo, Duyên đã trưởng thành và thay đổi rất nhiều. Đến lúc quay cho đến bây giờ phim đóng máy, tôi cảm thấy rất hài lòng về lựa chọn của mình. 

Duyên không chỉ thuyết phục được tôi, Duyên còn thuyết phục được cả ê-kip, cả ê-kip đều công nhận vai này dành cho bạn. Nói về vẻ đẹp, mỗi người sẽ có quan điểm khác nhau nên cũng rất khó nói. 

Tuy nhiên tôi thấy Duyên có những vẻ đẹp giống với nhân vật Kiều tôi tưởng tượng. Duyên có nét đẹp nhìn tưởng mong manh, dễ vỡ, nhưng tâm hồn lại rất mạnh mẽ, đôi mắt của bạn lại chan chứa tâm sự. Nhìn Duyên cũng rất dễ cảm mến, dễ thương. Đó là điều tôi cần cho nhân vật Kiều. 

Có ba lý do tôi chọn Duyên, một là ngoại hình, hai là cảm xúc của bạn - điều này không đào tạo được. Thứ ba, Duyên có thời gian để chỉ sống cho nhân vật Kiều. 

Trong ba tháng tập luyện và hai tháng quay, Mỹ Duyên không bị phân tâm việc gì khác ngoài nhân vật Kiều, không phải ai cũng có thể sẵn sàng làm điều này. Duyên nhìn thấy cơ hội của mình nên bạn ấy tập trung 100% sức lực của mình và tôi rất trân trọng điều đó. Nếu cho tôi chọn lại, tôi vẫn sẽ chọn Mỹ Duyên. Tôi không ân hận về quyết định này của mình.

* Trong một bộ phim, chị làm nhiều vai trò, trong đó có vai trò diễn viên. Tại sao gần đây chị không có tác phẩm nào do mình đóng?

- Lúc mọi người nói tôi sao không đóng vai Kiều, tôi nói tôi làm sao đủ tiêu chuẩn để đóng vai Kiều, nếu 20 năm trước tôi còn bon chen (cười). 

Tôi muốn tập trung hơn vào việc làm đạo diễn vì dù sao, đây cũng là tác phẩm đầu tay tôi làm đạo diễn nên áp lực lắm. Ở vai trò sản xuất tôi đã quen rồi nên không còn là áp lực nữa. Mỗi một dự án, tôi đều muốn đặt mình vào thế có thử thách. 

Con người tôi có thử thách, tôi sẽ làm tốt hơn, nếu làm gì dễ hơn những cái trước, tôi sẽ không có động lực.

* Có ý kiến cho rằng diễn viên hay đạo diễn chỉ nên đảm nhận vai trò duy nhất hơn là vừa làm diễn viên, vừa làm đạo diễn, vừa làm sản xuất, ôm đồm quá nhiều thứ. Với chị, khi đã trải qua nhiều vai trò khác nhau, chị thấy điều đó có đúng không?

- Tôi thấy chưa chắc đúng. Vấn đề là người đó thế nào, năng lực của họ thế nào, họ có đủ năng lực để đảm nhận công việc hay không. Không thể nói chung tất cả, áp dụng một công thức chung cho tất cả mọi người. 

* Chị muốn khán giả đến xem phim Kiều với tâm thế như thế nào?

- Tôi nghĩ khán giả cứ đến xem với tâm thế là thưởng thức tác phẩm nghệ thuật là được. Sau khi xem xong, mọi người có thể thoải mái cảm nhận. Đừng đặt kỳ vọng quá vì đôi khi đặt kỳ vọng quá cũng khó, sản phẩm đã có những cái không giống nguyên tác rồi.

Không bê nguyên tác phẩm lên phim vì tôi không muốn làm một bộ phim minh hoạ. Ngôn ngữ của thơ và điện ảnh cũng là hai ngôn ngữ hoàn toàn khác nhau. 

* Xin cảm ơn chị về buổi trò chuyện này.