Tại sao quẹt thẻ, quét mã QR dễ khiến người ta rỗng túi?

Tiện lợi, nhanh chóng và kèm nhiều ưu đãi, nhưng thanh toán không tiền mặt cũng tiềm ẩn "cái bẫy" khiến người dùng chi tiêu vượt kế hoạch.

Chỉ cần quẹt thẻ ngân hàng hoặc quét mã QR, mọi giao dịch được thực hiện tức thì. Sự thuận tiện này giúp tiết kiệm thời gian, tránh phải kiểm đếm tiền thừa, đồng thời dễ dàng thống kê chi tiêu qua sao kê thay vì ghi chép thủ công.

"Hiệu ứng không tiền mặt" và ảo tưởng kiểm soát chi tiêu từ việc quẹt thẻ

Tuy nhiên đằng sau sự tiện lợi lại là "hiệu ứng không tiền mặt" (cashless effect) - xu hướng chi tiêu nhiều hơn khi không trực tiếp nhìn thấy tiền rời khỏi tay.

Khi thanh toán bằng thẻ, ví điện tử hay quét QR, cảm giác "mất tiền" trở nên mờ nhạt, khiến người dùng dễ mua sắm theo cảm hứng và ít cân nhắc hơn so với khi phải móc ví rút tiền mặt.

Những người ưa sự hài lòng tức thì càng dễ rơi vào ảo tưởng rằng mình vẫn kiểm soát được chi tiêu, trong khi thực tế ngân sách có thể bị bào mòn nhanh chóng.

M.D, 34 tuổi, từng sở hữu 3 thẻ tín dụng của các ngân hàng lớn, đã phải vật lộn cả năm trời mới có thể trả hết số nợ chất chồng. Sau đó anh đóng 2 thẻ, chỉ chừa lại một chiếc thẻ tín dụng để kiểm soát chi tiêu tốt hơn.

"Tôi thấy tiện, ngân hàng chủ động mời chào mở thẻ kèm ưu đãi miễn phí, quà thưởng các kiểu. Mà ai dè, càng chi càng thích vì chẳng thấy mất đồng tiền nào khỏi túi. Đến khi nhận được số hóa đơn chất chồng cùng phí phạt tôi mới giật nảy người", M.D thảng thốt chia sẻ. Anh cũng tiết lộ nhiều lúc quẹt thẻ đi du lịch chẳng mấy đắn đo, khi luôn trong tư tưởng "trả sau".

Trường hợp như M.D không hề hiếm với một người trẻ sở hữu lối sống hiện đại, tiếp cận nhiều phương thức thanh toán, chi tiêu mới mẻ. Tuy nhiên lãi suất thẻ tín dụng có thể lên đến 20-30%/năm, chưa kể phí phạt nếu thanh toán trễ hạn.

Dù vậy ngoài rủi ro chi tiêu quá tay, thanh toán không tiền mặt vẫn mang lại nhiều lợi ích nếu được sử dụng hợp lý. Các gia đình trẻ hiện nay tận dụng hình thức này không chỉ để giảm bất tiện của tiền mặt mà còn tranh thủ hưởng ưu đãi ngân hàng. Nhiều chương trình khuyến mãi, mã giảm giá, tích điểm, thậm chí hoàn tiền được áp dụng cho giao dịch qua thẻ hoặc ví điện tử - điều mà thanh toán tiền mặt không có.

Để tránh rơi vào "bẫy quẹt - quét", Tuổi Trẻ Cười gợi ý một số cách được tổng hợp từ nhiều chuyên gia tài chính.

Lập ngân sách chi tiêu rõ ràng: Chia ngân sách hằng tháng thành các hạng mục (ăn uống, giải trí, đi lại…) và đặt hạn mức cho từng mục. Theo dõi chi tiêu thường xuyên qua sao kê hoặc ứng dụng tài chính.

Tận dụng công cụ số: Nhiều ví điện tử và app ngân hàng cho phép phân loại khoản chi, đặt cảnh báo khi gần chạm hạn mức, và tự động thanh toán các hóa đơn định kỳ để tránh quên hoặc trễ hạn.

Chi tiêu có ý thức: Trước khi mua, nên cân nhắc mức độ cần thiết và cho bản thân thời gian "hạ nhiệt" ham muốn mua sắm. Tránh mua vì buồn chán hay bị tác động từ mạng xã hội.

Lập ngân sách "ảo": Xác định thu nhập, chi phí cố định, phân bổ phần còn lại vào các danh mục khác trên app ngân sách hoặc nhiều tài khoản riêng. Thiết lập chuyển khoản tiết kiệm tự động để ưu tiên dành tiền trước khi tiêu.

Tiện ích công nghệ giúp việc chi tiêu trở nên gọn nhẹ và thông minh hơn. Nhưng nếu quên kiểm soát, chính sự tiện lợi ấy có thể khiến ví tiền "mỏng" đi lúc nào không hay.