Có một nơi vừa đánh thuế bao cao su để đối phó đà giảm dân số

Từ miễn thuế suốt ba thập kỷ để hạn chế sinh con, Trung Quốc giờ 'quay xe' thu 13% VAT cho bao cao su và thuốc tránh thai, với hy vọng dân tình… đẻ nhiều hơn.

Trong khi nhiều nước đau đầu tìm giải pháp cho mức sinh thấp, thì Trung Quốc chọn cách khá đặc thù: đánh thuế bao cao su.

Theo đó, từ năm 2026, bao cao su và thuốc tránh thai sẽ bị áp mức thuế 13%. Đây là cú bẻ lái ngoạn mục sau ba thập kỷ miễn thuế nhằm siết sinh con theo chính sách một con. Nếu như trước kia việc dùng phương tiện tránh thai được khuyến khích hết mức, giờ chính quyền muốn ủng hộ chuyện ngược lại, theo đúng nghĩa đen.

Vì sao Trung Quốc đánh thuế bao cao su?

Theo Bloomberg, các ca sinh đã giảm ba năm liên tiếp khiến Bắc Kinh lo sốt vó. Riêng năm 2024 chỉ có 9,54 triệu ca sinh, bằng đúng nửa thời điểm năm 2014, khi chính sách một con vừa được dỡ bỏ. Một đất nước từng lo quá đông người, nay lại lo… không còn đủ người.

Song song việc tăng thuế các mặt hàng ngăn ngừa việc sinh đẻ, chính phủ đưa ra cả "rổ" ưu đãi nhằm làm nhẹ ví của các gia đình trẻ như miễn thuế chi phí gửi trẻ từ nhà trẻ đến mẫu giáo, miễn thuế cho khoản đầu tư vào các cơ sở chăm sóc người già, hỗ trợ người khuyết tật hay dịch vụ hôn nhân.

Tất cả sẽ có hiệu lực từ đầu năm 2026. Quả là một bộ combo "dễ thở hơn" được tung ra cùng lúc với thông báo "bao cao su sẽ không còn rẻ như xưa".

Trước đó, Bắc Kinh cũng đã thử đủ kiểu, từ trợ cấp tiền mặt, xây thêm trung tâm giữ trẻ, tăng thời gian nghỉ thai sản cho cả cha lẫn mẹ, thậm chí kêu gọi hạn chế các ca phá thai không cần thiết. Nếu như thập niên 90 từng yêu cầu triệt sản và hoặc áp dụng các biện pháp cưỡng chế, thì hiện tại chính quyền đã chuyển sang phong cách "vận động mềm".

Dẫu vậy, theo nhà nhân khẩu học He Yafu của Viện Dân số YuWa, việc đánh thuế trở lại mang ý nghĩa tượng trưng nhiều hơn thực chất.

Một hộp bao cao su tăng giá không đủ sức xoay chuyển cuộc khủng hoảng nhân khẩu, vốn xuất phát từ nỗi lo rất đời thường, đó là áp lực tài chính.

Báo cáo năm 2024 của YuWa cho biết chi phí nuôi một đứa trẻ tới 18 tuổi ở Trung Quốc vào khoảng 538.000 nhân dân tệ (khoảng 2 tỉ đồng), tức hơn sáu lần GDP bình quân đầu người. Con số này có thể khiến bất kỳ cha mẹ ở Đức hay Nhật Bản nghe xong cũng phải thở dài.

Chưa kể kinh tế ảm đạm và thị trường việc làm bấp bênh khiến giới trẻ Trung Quốc nghĩ đến sự nghiệp trước khi nghĩ đến "ngôi nhà và những đứa trẻ". Trong hoàn cảnh đó, thêm 13% vào giá bao cao su e rằng chỉ khiến nhiều người càng cân nhắc kỹ hơn về mọi thứ liên quan đến… sinh nở.

Trên mạng xã hội Weibo, "tin thuế bao cao su" lập tức leo top tranh luận. Nhiều người lo nguy cơ tăng mang thai ngoài ý muốn, tăng bệnh lây truyền qua đường tình dục. Số liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc cho thấy tỉ lệ nhiễm HIV/AIDS đã tăng từ 0,37 lên 8,41 ca trên 100.000 người trong giai đoạn 2002-2021, chủ yếu do quan hệ không an toàn.