Phác thảo bằng số

85% đột quỵ do cục máu đông làm nghẽn mạch. Mỗi phút đột quỵ trôi qua có 2 triệu tế bào não chết. Người bị đột quỵ có nguy cơ bị lần tiếp theo trong vài tháng đầu, trong suốt 5 năm. Cứ 10 người mắc thiếu máu não thoáng qua có 1 người đột quỵ thật trong tuần kế. Sau 55 tuổi, mỗi 10 năm, nguy cơ đột quỵ tăng gấp đôi. 3 giờ là thời gian vàng cứu người đột quỵ. Dùng >4g muối mỗi ngày tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ. Người hút thuốc có nguy cơ đột quỵ cao gấp 2 lần người không hút. 2 giờ đi bộ mỗi tuần giúp giảm được 30% nguy cơ đột quỵ...

Nguồn: Internet

Ai thay đổi ai?

Đột quỵ có hai nguy cơ, một – bất khả từ (trên 55 tuổi, tiền sử gia đình đột quỵ/thiếu máo não thoáng qua, sinh nhẹ cân <2500g...), và một - rộng lượng trao cho bạn cơ hội “viết” lại chúng (cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu, thừa cân, lười vận động, stress, thuốc lá...). Vướng một hay cả hai, để dễ hình dung, bạn tạm được coi như một ca “tiền đột quỵ”. 

One leg challenge - thử thách đứng một chân là kiểu chẩn đoán “tiền đột quỵ”. Nếu bị chỉ mặt, việc ai cũng muốn là ngăn “tiền đột quỵ” thành đột quỵ thật sự. Thấy ngay, việc này không quá khó. Chỉ 2 giờ vận động/tuần đã gỡ cho bạn đến 30% đột quỵ đấy thôi! Cái khó, với nhiều  người, hóa ra không phải những thứ cần thay đổi mà là chính họ cần thay đổi. Đột quỵ không từ ai, chẳng đợi bạn đến 55 tuổi, không chờ bạn ních đầy bụng mỡ cholesterol, cũng không vì bạn bận túi bụi không có lấy 10 phút đi bộ mà  bỏ qua cho bạn. 

Đột quỵ vì...hết mình thoát đột quỵ!

Đáng buồn, không khó tìm thấy những gương tày liếp của trái khoáy này. Người ta gục xuống trên sân bóng, trên băng chạy trong phòng gym, trên cầu thang chung cư..., mà trong những giây cuối đời, họ vẫn nghĩ mình đang làm hết mình thoát khỏi đột quỵ. Đột quỵ cũng có ngưỡng, một cục máu đông mới to bằng hột é,  bạn lại “giúp” nó phình to bằng hạt đậu, bằng cách dẫn cơ thể đến cực hạn quá sức chịu đựng. Đừng quên bạn là một “dự bị đột quỵ”, trong người bạn, đột quỵ đang chạy rô-đai.

TIA, đừng bỏ qua cú đánh trượt của đột quỵ

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), được xem là cú đánh trượt của đột quỵ, khi cục máu đông tự vỡ,  tự len qua được lòng mạch, hoặc nhờ não bộ kịp chuyển sang xài mạng dự phòng. Không may đột quỵ thù dai, cứ 10 người mắc TIA thì 1 người sẽ bị dính đột quỵ vào tuần kế tiếp. Hãy tận dụng hết ga lần vồ hụt này để can thiệp sớm, một tuần quá đủ, trừ khi bạn vứt béng cơ hội. TIA, cơ bản cũng đủ bộ FAST (méo mặt miệng, yếu liệt tay chân, nói bất thường...), nhưng thoáng qua rồi bình thường như không, nạn nhân còn cười mình đểnh đoảng làm rơi điện thoại.

Đừng đùa với One leg challenge

One leg challenge, thử thách đứng một chân, nhất là sau “ứng nghiệm” của một nghệ sĩ chỉ vừa thất bại với nó không lâu, khiến nhiều người tin rằng bài test đoán bệnh như thần, và là một nghiệm pháp chính danh. Người bị đánh hỏng mất ăn mất ngủ, còn người thành công thì mở cờ trong bụng rằng đột quỵ chừa mình ra. One leg challenge đúng điệu, phải nhắm mắt, đẩy não bộ vào thế cực hạn để lộ bệnh tình, nhưng sẽ là thế đẩy người tiền đình, tiểu não, xương khớp  té ngã, chấn thương, có khi kích động ...đột quỵ. Người hiểu chuyện không xem one leg challenge là trò vui!

Những nguy cơ yếu 

Bên cạnh các vị “vua biết mặt chúa biết tên”, còn có  một số nguy cơ đột quỵ  yếu nhưng vẫn cần  nhắc cho ai có liên quan, như người có dính đến estrogen (thuốc ngừa thai, điều trị nội tiết), tăng đông máu, hói sớm ở đàn ông và mãn kinh sớm ở phụ nữ. Hói sớm, cũng là một dẫn đề đột quỵ, bạn hoàn toàn có thể kiểm chứng.

Làm thế nào chặn bước “tiền đột quỵ”?

- Vào đề ngay với bữa ăn, gồm thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, cá ngừ, cá thu, quả óc chó), folate (măng tây, bông cải, các loại hạt, củ cải ), magie (ngũ cốc, bơ, rong biển, chuối ,mâm xôi), chất xơ (hoa quả, ngũ cốc, đậu...), kali (chuối, khoai lang, khoai tây, cà chua), hạ cholesterol xấu (yến mạch, đậu nành, hạnh nhân). Ngược lại giữ kẽ với ăn thức nhanh, dưa muối, đồ ngọt, thực phẩm giàu béo bão hòa, đồ chiên xào, gan động vật, ưu tiên thịt trắng thay cho thịt đỏ.

 - Thể dục đều đặn, tối thiểu 30 phút /ngày, ít nhất 5 lần /tuần. Không có hẳn 30 phút thì chia thành các buổi 10-15 phút không ai cấm. Đi bộ, chạy bộ, dưỡng sinh, yoga nhẹ nhàng, không phải băm bổ. 2 giờ đi bộ mỗi tuần giảm được 30% nhưng đi bộ nhanh giảm thêm 10% nguy cơ đột quỵ. Gắng sức vừa phải, không có chuyện càng tăng lượng vận động càng giảm nguy cơ đột quỵ, kiểu 1 đổi 1.

 - Kiểm soát huyết áp. Khác biệt nằm ở số mmHg. Cao huyết áp làm tăng 2 thậm chí 4 lần nguy cơ đột quỵ . Lưu ý cả cao huyết áp giấu mặt.

- Người ăn mặn > 4g /ngày tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ so với người ăn  dưới 1,5g/ngày.

- Cai thuốc lá từ 2 - 5 năm, nguy cơ bị đột quỵ trở lại ngang với người  không hút.

- Rượu với đột quỵ là liên kết yếu, nhưng vẫn cần kiềm chế,  ≤ 2 ly/ ngày cho nam, ≤ 1 ly /ngày cho nữ.

- Điều trị “bệnh nền” tiểu đường/tiền tiểu đường, tim mạch, mỡ máu...

- Giảm stress, khoan hòa tâm tính, dung hòa công việc, không thức khuya, không tắm đêm, giữ ấm, uống đủ nước, nhất là lúc giao mùa.

Chống  đột quỵ, hãy lắc đầu !

Bạn có lần nào lắc cái gì đó để giải thông, tháo nghẽn? Người ta nhận thấy những người thợ sơn có vẻ  ít đột quỵ nhờ… quay đầu liên tục. Nếu bạn tin có thể đánh vỡ cục máu đông  nhờ rung lắc động tĩnh mạch, thì hãy thử bài tập lắc đầu (30-50 lần/cữ/3 cữ ngày, chống chỉ định rối loạn tiền đình, tụt huyết áp). Nhún vai (mỗi sáng, vài phút một lần). Mát xa vùng cổ. Nắm bàn tay trái (vài trăm lượt/ngày). Phước chủ may thầy ai đoán được.