Có bạn đọc thắc mắc:"Tôi bị dị ứng trứng, từng phải hoãn tiêm ngừa cúm. Sắp tới phải tiêm vaccine Covid-19, corona cùng là virus hô hấp như cúm, nên vậy phải "nghỉ" tiêm hay sao?

Không lo dị ứng “vặt”

Người có tiền sử dị ứng vừa phải gánh lo phản ứng với vaccine, vừa đối mặt việc bị từ chối vaccine. Cơ bản, nếu dị ứng không liên quan đến thành phần nào của vaccine, không phải là lý do từ khước mũi tiêm. Các dị ứng “vặt” (viêm mũi dị ứng, thời tiết, thức ăn, phấn hoa, lông mèo...) đa phần đều được thông luồng.

Nguyên tắc, tiền sử dị ứng lớn bé phải vượt  qua sàng lọc trước khi đi tiếp, bao gồm tiền sử cá nhân và gia đình (bố mẹ anh chị em), dị nguyên (côn trùng, thực phẩm, phấn hoa, hóa chất, mỹ phẩm, dược phẩm...), dị ứng của mũi tiêm trước cùng loại hay cùng phương thức bào chế. Một số dị ứng nghiêm trọng, bất kể, có thể sẽ bị ách lại hạ hồi phân giải.

Phác thảo dị ứng 

Nói gì sẽ yên bụng hơn, nếu người tiêm có vấn đề dị ứng biết qua một chút về cái gọi là “bất cứ thành phần nào của thuốc”. Tóm lược, với vaccine, các yếu tố sinh phản ứng phụ và dị ứng, nếu có thường từ các thành phần :  

-Công nghệ vaccine. Các vaccine Covid-19 hiện nay đang tham chiến với công nghệ mRNA (Pfizer, Moderna), vector virus (AstraZeneca, Johnson & Johnson, Sputnik V), virus bất hoạt (Sinovac, Sinopharm) ... Tám lạng nửa cân, nhưng nếu xét nguyên tắc kháng nguyên càng tối thiểu càng an toàn, thì mRNA dẫn đầu. Theo thâm niên thì bất hoạt virus là công nghệ “già” nhất, đang được các vaccine Trung Quốc trung thành. 

-Yếu tố  phụ phát sinh trong bào chế. Với  các vaccine Covid-19, các yếu tố kiểu này liên quan đến kỹ thuật vận chuyển chất liệu gen, kích thích đáp ứng vaccine, hóa chất bất hoạt virus ...Vài cái tên gợi ý như hạt bọc nano lipid (Pfizer),  adenovirus tinh tinh (AstraZeneca), adenovirus 26 (Johnson & Johnson), beta-propiolactone và nhôm hydroxit (Sinofarm)..., cùng vài yếu tố “sống” như trứng gà, bướm đêm, chuột hamster... Nói ngay, những cái tên được kê nhằm cho những ai có liên quan biết  “có tịch thì rục rịch”, hầu hết chúng đều vô hại.

-Tá dược vaccine. Sau rốt kho dị ứng nặng ký nhất, nếu có, nằm ở giàn tá dược, bảo quản, cố định đi theo vaccine. Cũng vậy, các nhà sản xuất vẫn cố gắng tối thiểu hóa giàn "makeup, âm thanh, ánh sáng này", nhưng có giới hạn. Với các “phụ gia” điều tiếng như ovalbumin/trứng, gelatin, latex, kimloại... hầu hết đều “thề” không đụng tới. Riêng 2 cái tên mà hai cả 2 đại gia Pfizer và Moderna đều kêu gọi để mắt là polyethylene glycol (PEG) và polysorbates. PEG theo chân mRNA trong vai trò tăng  độ bền và tăng đáp ứng miễn dịch với vaccine. Trước khi đầu quân vaccine, PEG xuất thân là thuốc nhuận tràng, thuốc dọn bãi nội soi, X quang đại tràng, và cả trong một số mỹ phẩm...

Đọc kỹ thành phần 

Nói gì thì chân tơ kẽ tóc chỉ mỗi cách đọc bảng “Nutrition Facts” của từng vaccine. Tin vaccine Sinovac Trung Quốc hóa gel, vón cục, cần kiểm chứng, nhưng là cảnh báo đáng ngại về tá dược vaccine.

Ở mức cho phép

Dị ứng là một phần của vaccine. Bất kỳ ai, kể cả những người nhỏ lớn chưa biết dị ứng, vẫn có thể bị làm khó. Từng có lo ngại về công nghệ mới, về thúc bách, dẫn đến cẩu  thả, nhưng tình hình chung về phản ứng phụ và dị ứng/sốc phản vệ của các loại vaccine Covid-19 hiện tại được cho vẫn ở tỉ lệ cho phép.

Hồi tố tiền sử

Trở lại chuyện tiền sử dị ứng. Việc cần làm của mỗi người là chuẩn bị kỹ bản thảo “hồi ký” này, và có thể phải cần đến  hồi tố từ bố mẹ, lục  sổ tiêm chủng cũ, toa chỉ định tiêm ...Tránh bỏ sót vì cho rằng chỉ là dị ứng vặt vãnh.

Chuẩn bị cả “hiệp phụ”

Chuẩn bị cả  tình huống mũi tiêm bị ách. Việc này không nhất thiết  là cánh cửa đóng sập, có thể đó là cách để vấn đề dị ứng được xem xét kỹ hơn, để người tiêm đến một cơ sở y tế đầy đủ phương tiện cấp cứu, hoặc có  khi là cách người ta tìm chiêu gỡ bí cho người tiêm. Trộn vaccine, thay mũi 1 AstraZeneca bằng mũi 2 Pfizer là một gỡ rối như vậy.

Sau cùng là vấn đề dị ứng trứng. Nói ngay, có một số vaccine bất hoạt vẫn còn xài trứng cho chuyền sản xuất, do đó, đề cử với những ai có vấn đề  tương tự 2 loại  vaccine Pfizer, Moderna ...