Có người sau khi uống thuốc, kiểm tra lại, nghe nhân viên phòng xét nghiệm phán: “Bình thường”, bèn tưởng thế là hết bệnh, cứ thoải mái "lai láng" để rồi mấy tháng sau "mỡ" tái hồi, thì bật ngửa… 

Đừng vô ơn với cholesterol

Trước hết, nói về cholesterol. Công thức của cholesterol là 1 lipid lưỡng tính. Nó có quan trọng không? Rất quan trọng, thậm chí thiếu nó chúng ta sẽ dở dở ương ương về mặt tâm lý, và giới tính cũng "chập mạch". Nó là thành phần cấu trúc màng tế bào, đặc biệt là tế bào thần kinh. Nó là tiền thân tạo thành những chất quan trọng: axít mật, vitamine D, hormone steroid như hormone của tuyến thượng thận, hormone sinh dục. Bởi thế, nếu các bạn nghe "bị" cholesterol tức là muốn nói nó tăng lên trong máu để rồi thù hận, ghét bỏ, quyết tống khứ, đánh đuổi thì bạn đã "vô ơn" và làm quá còn hại cho cơ thể. Nhiều bạn đòi dùng "thuốc tốt, thuốc mạnh", ăn kiêng dữ dội để "tiêu diệt" nó, tiếc là cơ thể chúng ta đã tự lo được tới 75%, còn lại 25% mới là "ngoại nhập" qua đường "mồm". 

Có đứa xấu, đứa tốt!

Tuy thế, các thực nghiệm cũng cho thấy nếu ăn nhiều thực phẩm: mỡ động vật, lòng đỏ trứng, hải sản... lại gặp gan bị ngộ độc bởi rượu, bia, thực phẩm không sạch… thì cholesterol trong máu sẽ cao ngất ngưởng. Do vậy, ăn uống hợp lý, không uống rượu bia triền miên, vệ sinh thực phẩm tốt, mới mong cholesterol ở mức bình thường, tránh được xơ vữa động mạch.

 LDL-C: Lipid bản thân nó không thể "đi lại" trong máu được mà chúng phải gắn với protein, giống chiếc xe vận tải, nên gọi là lipoprotein. LDL-C là lipoprotein tỉ trọng thấp (low) có nhiệm vụ vận chuyển "1 chiều" cholesterol từ gan đến các mô của cơ thể. Khi cholesterol toàn phần tăng lên thì LDL-C sẽ tăng. Trong mảng xơ vữa động mạch chứa đa phần là LDL-C. Nếu LDL-C tăng 0,6% thì nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng 1% bởi chúng cứ chuyển cholesterol đến các nơi, đặc biệt là mạch máu gây ứ đọng tạo thành mảng. Vì thế, LDL-C bị gọi là "Cholesterol xấu". 

HDL-C là lipoprotein tỉ trọng cao. Chúng có nhiệm vụ vận chuyển cholesterol thừa thãi từ các mô, kể cả lòng mạch máu đưa trở về gan, chuyển giao cho mật để thải ra ngoài. Bởi thế, các nhà khoa học mới gọi HDL-C là "Cholesterol tốt" có tác dụng bảo vệ tim mạch. Nếu HDL-C tăng chỉ 1% đã làm giảm 3 - 4% tử vong do nhồi máu cơ tim. 

Triglycerid: là mỡ mà chúng ta nhìn thấy, sờ thấy. Một phần tử triglycerid gồm 1 glycerol và 3 axít béo. Triglycerid là món nhiều người khoái, bởi chúng béo ngậy, ngon miệng hơn các loại dầu thực vật. Chúng là nguồn dự trữ và cung cấp năng lượng lâu bền và quan trọng của cơ thể. Nếu đường gluco chỉ dự trữ nửa ngày đã hết veo thì triglycerid là nhà kho có thể "giao hàng" cho bất cứ "hoá đơn" nào. Triglycerid ở dưới da kiêm thêm nhiệm vụ cách nhiệt như một cái phích, khiến người béo lúc nào cũng thấy "nóng hôi hổi" phải ngồi cạnh quạt hay ẩn mình trong phòng lạnh. Người ta có thể nhịn ăn cả tuần nếu khối mỡ dưới da dầy bởi cơ thể sẽ phân hủy mỡ sinh năng lượng. Tuy vậy, nếu ăn nhiều mỡ, gan bị quá tải thì triglycerid trong máu sẽ tăng lên. Nếu triglycerid trong máu tăng sẽ kéo theo sự tăng LDL-C, giảm HDL-C, và xơ vữa động mạch tăng lên. Tăng triglycerid còn ức chế hoạt động của insulin là hormone làm giảm đường trong máu, nên dễ phát sinh tiểu đường type II. 

Làm sao để máu sạch?

Xơ vữa động mạch bắt đầu rất sớm trong cuộc đời của mỗi người. Không chỉ ăn uống vô độ, mà công việc căng thẳng, chịu stress triền miên, hút thuốc lá, là nhân tố thúc đẩy rối loạn chuyển hoá lipid, khiến mỡ trong máu tăng lên. Chẳng cần nói về những ông Tây, bà đầm suốt ngày ăn cả kilôgam thịt, mà ở nước ta số người bị mỡ trong máu cao và xơ vữa động mạch cũng đã ngút ngàn. 

Vậy thì làm thế nào? Ăn uống hợp lý, hạn chế mỡ động vật, thay bằng dầu thực vật; ăn ít chất ngọt, bởi đường vào trong cơ thể cũng biến thành mỡ. Chúng ta vượt qua stress bằng cách thư giãn với du lịch, thể dục thể thao, ngồi thiền, tập yoga… đều có lợi cho sức khoẻ và bình ổn mỡ trong máu. Tuy nhiên, trong tình hình thật giả lẫn lộn như hiện nay, chuyện ăn gì cũng thành vấn đề đau đầu. Chỉ mong các "nhà" giám sát vệ sinh thực phẩm đừng mắc "hội chứng nhà kính" mà "bắt tận tay, day tận mặt" như công an bắt trộm, mới có ngày bà con mình ngồi vào bàn yên tâm là "ăn sạch" và máu cũng sạch. 

 Nguy cơ của các bệnh lý tim mạch liên quan chặt chẽ với hàm lượng cholesterol toàn phần và các tiểu thành phần của nó. Các tiểu thành phần đó là: LDL-C (Low-Density-Lipoprotein), Triglycerid và HDL-C (Hight-Density- Lipoprotein). Sự tăng cholesterol toàn phần, tăng LDL-C, tăng triglycerid và sự giảm HDL-C dẫn đến xơ vữa động mạch, là nguyên nhân hàng đầu của các tử vong về tim mạch.

Các nhà khoa học như Frick, John Elliott cảnh báo rằng "Cuộc sống căng thẳng và chế độ ăn giàu năng lượng sẽ đẩy chúng ta đến với béo phì, rối loạn chuyển hoá, đặc biệt là chuyển hoá lipid, làm giảm sức lao động, làm "tàn tật" trí não, và gây ra những cái chết không đáng chết trong xã hội hiện đại.