Cô đơn làm tăng loạt nguy cơ: tử vong sớm (26%), mất trí nhớ (50%), tim mạch (29%), đột quỵ (32%), tiểu đường type 2 (14%), béo phì, suy giảm miễn dịch, trầm cảm, tự sát...

Hại ngang 15 điếu thuốc/ngày!

Quy đổi nhanh thì "chỉ số" chết sớm của bẫy cô đơn (loneliness trap) tương đương với cữ hút 15 điếu thuốc lá/ngày.

Cáo lỗi khi mào đầu bài vở bằng ít thủ thuật gây sợ hãi, nhưng với sự "ghê gớm" của cô đơn, rõ không quá đáng chút nào.

Nghèo kết nối xã hội

Không khó phân minh thế nào là cô đơn, ai chẳng có lúc cảm thấy hiu quạnh trong đời. Nhưng nói có sách, thì cô đơn là: "Cảm giác chủ quan xảy ra khi không có sự phù hợp giữa số lượng và chất lượng của các mối quan hệ xã hội, mà người đó có so với mong muốn của họ". Cho vuông thì cô đơn = nghèo nàn các mối nối xã hội.

Cô đơn và cô lập

Cô đơn và cô lập xã hội (social isolation) ăn tàn phá hại sấp ngửa nhưng cơ bản khác nhau, và bởi vậy hay nhầm lẫn. Cùng túng thiếu cả, nhưng thiếu túng tương tác xã hội của người cô lập đo đếm được, ví dụ một người có ít bạn, trong khi với người cô đơn đó là túng quẫn chủ quan. Nôm na, người cô lập có thể cô độc nhưng không chắc cô đơn, ví dụ một ông ẩn tu "ta dại ta tìm nơi vắng vẻ", trong khi một tay loneliness vẫn lạc lõng như thường, dù giữa rừng tay bắt mặt mừng.

Thang đo cô đơn

Ai chẳng có lúc cô đơn, phần lớn qua nhanh không di chứng, trong khi để "bị" chẩn đoán là cô đơn, phần lớn phải qua con dấu của UCLA-LS/thang đo cô đơn. Xem thử "dung nhan" của một loneliness qua bản UCLA-LS rút gọn: Bạn cảm thấy thiếu bạn bè? Mọi người không quan tâm đến bạn? Cảm thấy bị bỏ rơi? Không ai thực sự hiểu bạn? Người khác không ở bên bạn? Bạn cảm thấy tốt hơn khi ở một mình? Điểm số tham khảo: 6 - 10 điểm (không cô đơn), 17 - 21 (cô đơn vừa phải), và 27 - 30 (cực kỳ cô đơn).

Vì sao ta cô đơn?

Có hằng hà thứ đẩy người ta vào bẫy rập loneliness trap (hoặc isolation trap), nói cách khác, có một số người dễ sẩy chân hơn với đám đông. Đó là các vị có: tính cách (nhút nhát, hướng nội, lo lắng xã hội/SAD), kỹ năng xã hội kém (khó bắt chuyện, khó bắt ý người khác), tự trọng thấp (tự ti, mặc cảm), sức khỏe tâm thần (lo âu, trầm cảm, cô lập...).

Đời đưa đẩy...

"Kèo thơm" của cô đơn hẳn nhiên là các vị thuộc diện nghèo kết nối xã hội (sống một mình, xa gia đình...), thay đổi (chuyển nhà, nhảy việc, thất nghiệp, ly hôn...), sử dụng mạng xã hội quá mức, phân biệt đối xử (chủng tộc, nhập cư, đồng tính, LGBTQ+) và tuổi tác...

Già không bỏ, nhỏ hổng chê

Người già đồng hành với mất mát, bệnh tật, thu nhập thấp, một mình, mù kỹ thuật số, nên luôn có mặt trong kế hoạch của cô đơn; nhưng thật ra người trẻ, thậm chí "ba vá miểng vùa" mới thực là mục tiêu chiến lược của loneliness trap. Nguyên cớ như mọi khi: áp lực (học hành, tài chính, kỳ vọng), mạng xã hội, kỹ năng yếu, sức khỏe tâm thần, nhạy cảm (cha mẹ ly hôn, di cư)... Không lâu lắc gì, chúng ta sẽ dần quen với khái niệm "cô đơn học đường", thậm chí "cô đơn trường mẫu giáo"...

"Năng lượng rỗng" mạng xã hội

Mê đắm mạng xã hội là một trong những cớ sự dẫn tới cô đơn. Có mâu thuẫn không khi ở nơi đầy kết nối, tương tác, like, follow... lại khiến người ta lẻ loi? Không lạ, bởi Facebook, TikTok là ổ ngập áp lực ảo, so sánh xã hội, và tất nhiên là nơi "trấn lột" tương tác bằng xương bằng thịt. Chả thế mà người ta ví các con nghiện mạng xã hội là những người tiêu thụ "năng lượng rỗng", giàu calo nhưng vô dụng dinh dưỡng.

Chết khô trên sofa!

Lâu lâu lại xuất hiện tin người chết khô trên sofa trong nhà mà không ai hay biết, thường là người già, nhưng không thiếu nam thanh nữ tú. Mười hết chín họ là người cô lập nhưng không chắc cô đơn, dù vậy hãy thử một kịch bản: đầu tiên cô đơn dự phần giết họ, một cơn đột quỵ chẳng hạn, rồi đến lượt cô lập xã hội biến họ thành tử thi cô quạnh không ai biết.

Hãy cẩn thận, có thể một chiếc loneliness trap hoặc isolation trap đang giăng ở ngay bước chân tiếp theo của bạn!

Làm gì thoát bẫy cô đơn?

Mệnh đề rút gọn "cô đơn = nghèo kết nối xã hội", cho biết mối nối xã hội là nước cờ chủ của kế hoạch chống bẫy cô đơn.

- "Refresh" các tương tác xã hội (kết nối bạn bè, gia đình, tham gia hoạt động xã hội), tìm kiếm mối quan hệ mới (hội nhóm, hẹn hò trực tuyến...).

- Hiểu rõ bản thân (lắng nghe gốc rễ cô đơn, suy ngẫm về giá trị và sở thích).

- Dành thời gian cho bản thân (đọc sách, thưởng nhạc, thăm thú thiên nhiên).

- Thay đổi suy nghĩ (bỏ qua tiêu cực hướng tới tích cực, lạc quan, bày tỏ biết ơn).

- Chấp nhận và tha thứ cho bản thân.

- Thể dục thể thao, ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc.

- Trợ giúp chuyên nghiệp (chuyên gia, bác sĩ) nếu cần.