Có gì hay cho giải pháp tạm gọi là cocktail vắc xin này?

Thoạt nghĩ đây là chiêu gỡ bí con nhà nghèo để đối phó nạn thiếu hụt vắc xin. Nhưng hóa ra, ý tưởng toàn là của mấy “đại gia”, xài không hết vắc xin phải mang đi biếu tặng. Sự thực cocktail vắc xin được nghĩ đến không chỉ mỗi giải quyết khan hiếm, mà còn là cách người ta tăng hiệu quả vắc xin, giảm nhẹ tác dụng phụ, và nhất là vô hiệu đòn lạ biến chủng.

Đông tay lớn vỗ

Hiệu quả cao của phương pháp trộn lẫn vắc xin so với bắt chết một loại vắc xin, ban đầu vấp nghi ngại về vấn đề đa chủng, kiểu hamburger ăn chung màn thầu. Người ta nghĩ nếu chuyện “hai đánh một, không chột cũng què” thì phải là cuộc hợp tác của 2 vắc xin dùng chung công nghệ, ví như mRNA với Pfizer/Moderna, vector virus với AstraZeneca/Johnson & Johnson. Nhưng hóa ra, màn “hợp cẩn” rất thịnh hiện nay lại là AstraZeneca và Pfizer. Nói theo cung cách chọn mèo bắt chuột, thì chung quy các vắc xin tuy rằng khác họ nhưng đều cùng nhắm đánh protein S của SARS-CoV-2.

Tin báo hỷ về hiệu năng của cocktail vắc xin ngày một nhiều. Đây còn được xem là cơ hội cải thiện thành tích cho các vắc xin kém thế. Đơn cử với vắc xin gốc Hoa, người ta đang tính kế trộn lẫn nhau hoặc trộn với hàng nước ngoài.

Giảm nhẹ tai biến

Thấy ngay vấn đề đông máu/tiểu cầu của các vắc xin vector virus là yếu tố thúc đẩy người ta nghĩ đến việc đổi tay đấm. Hiện công thức mũi 1 AstraZeneca và mũi 2 Pfizer đang ăn khách, nhằm giải tỏa âu lo về tác dụng phụ không mong muốn. Các “bartender” còn nhiều kiểu trộn, nhưng Pfizer tiếng ít tác dụng phụ nên thường là lựa chọn giải vây số 1.

Nói thêm, tác dụng phụ đông máu khiến vắc xin AstraZeneca và J&J phải nhận khuyến cáo an toàn, nên dùng cho người trên 60 tuổi. Chính thế, phương pháp trộn lẫn sẽ là lối ra cho nhóm người trẻ đã tiêm mũi đầu nhưng không muốn “phiêu lưu” lần nữa.

Đối đầu biến chủng

Không khó nhìn ra lợi thế số đông của việc trộn lẫn vắc xin. Người ta tin rằng chiến lược đa dạng đòn đánh với biến chủng khác nhau sẽ dễ thu được miễn dịch tập thể bao quát hơn, đồng thời là cách chấp team các biến chủng tiềm tàng. Miếng đánh này còn là bệ phóng cho sự ra đời của dòng vắc xin đa năng, chỉ một mũi và không cần xem hộ chiếu.

Thực chiến

“Sắm tuồng” tạm đủ, thử điểm qua vài con số mắt thấy tai nghe để xem “Flagship vắc xin” có thực được việc. Trộn lẫn vắc xin hiện đang được xem xét hoặc cấp phép tại Hoa Kỳ, Canada, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Hàn Quốc, Bahrain, UAE... Thủ tướng Đức Angela Merkel, qua người phát ngôn chính phủ cho biết đã tiêm mũi Moderna sau mũi AstraZeneca.

Trên đây cũng chính là các quốc gia tiên phong trong nghiên cứu, chứng tỏ hiệu quả và an toàn cho giải pháp mới. Đơn cử, nghiên cứu của Tây Ban Nha và Đức cho biết cuộc bắt tay đồng minh giữa AstraZeneca và Pfizer chẳng những kích hoạt miễn dịch mạnh hơn, mà còn khả quan hơn trong việc đối chọi biến chủng COVID-19. Ngay tại nơi “cắt rốn” vắc xin thì Viện đại học Oxford phát hiện tác dụng phụ của cuộc hợp tác đồng minh Anh-Mỹ chỉ ở mức độ nhẹ đến trung bình.

Ứng viên “mũ nồi xanh”

Tham gia chương trình vắc xin “đa quốc gia”, hiện đủ mặt “mũ nồi xanh” Pfizer, AstraZeneca, Moderna... Hàng đợi chắc chắn còn dài thêm, kể cả các chú ngựa về cuối.

Thêm chiêu mới trên sàn đấu đại dịch. Cẩn thận mà nói “chưa biết mèo nào cắn mỉu nào”, nhưng chỉ với việc chúng giúp gỡ rối thiếu hụt và phản ứng phụ của vắc xin đã là một thắng lợi rồi.

Hai mặt của an toàn

Cần nói thêm về phản ứng phụ của cocktail vắc xin. Nói an toàn thì phải tính cả hai mặt, tránh máu đông là một chuyện, còn mối lo trộn lẫn vắc xin là chuyện khác. Lần đầu người tiêm phải đối mặt với “dị ứng với bất cứ thành phần nào của thuốc” ở vắc xin A, thì lần sau lại phải đối diện với “dị ứng với bất cứ thành phần nào khác” của vắc xin B. Chưa nói chuyện tương tác, cộng hưởng. Hầu hết pha trộn hiện nay đều ít phản ứng nghiêm trọng, nhưng dù gì chương trình trộn lẫn vắc xin chỉ mới ra rằng, lành dữ còn phải đợi thử lửa với cỡ mẫu lớn hơn. Nói theo sách thì cocktail vắc xin cũng cần thử nghiệm giai đoạn 2, 3...