● Lại thêm mấy vụ tai biến tiêm chủng. Chuyện chất lượng vaccine, thị phi mãi không dứt được ?

Tr.Hàn ( Hà Nam) 

- Nói tai biến, phải cho ra nhẽ từ chất lượng vaccine, thực hành tiêm chủng đến cơ địa bệnh nhi. Chỉ là thứ nhiều “tóc” hơn nên chất lượng vaccine hay bị lôi ra khảo, mặc dù hầu hết vô can. Chất lượng, theo nghĩa “hàng dỏm, hàng đểu” gần như không xảy ra, mà bất bằng chủ yếu đến từ vấn đề nội tại của chính mỗi vaccine.  

● Thiên hạ xì xào vaccine ít tiền dễ tai biến hơn vaccine dịch vụ cho nhà có điều kiện?

Q.Thuyên ( TPHCM)

- Vaccine đưa tác nhân (virus, vi khuẩn, độc tố...) vào cho hệ miễn dịch rèn quân, điều kiện là đám quân xanh phải được vặt móng bẻ nanh trước. Nhiều cách, hoặc gửi virus chết, khuẩn sống giảm độc lực, cao tay thì chỉ gửi ít đầu thừa đuôi thẹo, thậm chí một mảnh protein, vừa đủ ló mặt kháng nguyên. Tinh thần, càng tối thiểu càng an toàn, đang thịnh trong sản xuất vaccine. Tinh vi thì khó bào chế và đắt tiền nhưng hoàn toàn không theo nghĩa “tiền nào của nấy”  .

● Đang nhiều bàn tán về an toàn của 2 loại vaccine Quinvaxem và Pentaxim ?

H.Thủ (TPHCM)

- Quinvaxem và Pentaxim, 2 vaccine 5 trong 1, một của tiêm chủng mở rộng và một về đội dịch vụ, đang là tâm điểm lời ra tiếng vào. Số là, trong 5 bệnh mà cả hai ra tay đều có ho gà, chỉ khác, một đằng dùng kháng nguyên toàn tế bào (vi khuẩn chết), một đằng xài kháng nguyên vô bào (kháng nguyên tinh giản). Như phân tích, đưa vi khuẩn đủ đầu mình tứ chi vào ẩn tàng nhiều  nguy cơ  hơn là chỉ gửi một tẹo da thịt. Chỉ là cân đo lý thuyết, kiểu gì, thì mọi vaccine, toàn bào hay vô bào, đều phải qua đủ vòng sát hạch an toàn, so đo không căn cứ.

● Vậy, chọn thứ “lành” hơn là chính đáng còn gì ?

- Câu hỏi là biết “đa đoan” sao còn sản xuất vaccine toàn bào? Cho con nhà nghèo hẻo ví ?  Đơn giản, kháng nguyên toàn tế bào tạo miễn dịch tốt hơn, qua đó giảm số mũi tiêm, bởi nó bắt chước gần giống nhất với cách nhiễm nguyên bản. Trẻ tiêm vaccine vô bào phải chịu nhiều mũi tiêm và cả mấy mũi tiêm nhắc. Được này mất kia, nhưng cái giá dứt khoát không phải là sự thiếu an toàn.

● Tiêm chủng hay xảy ra chuyện là do dùng loại vaccine “n trong 1”, cứ dùng loại phát một cho lành?

D.Thuyên ( TPHCM) 

- Nghĩ dễ, 1 đã bất an thì chất 5,6 “trự” cùng thuyền thì bụng lo nhân lên? Chưa kể  ôm rơm nặng bụng từ đám  bảo quản, chầu hầu? Gom chung đám mặt rô biết có xảy ra xung khắc, giảm chất lượng, bắt tay nhau đẻ ra thứ độc địa? Đáng lo, nhưng vẫn là chuyện sản xuất an toàn. Với lại, tai biến còn có thể do sai sót tiêm chủng, bảo quản, 5 lần tiêm so với 1 phát ăn 5 lợi đủ rõ. 

● Nghe thông tin trong vaccine có cả kháng sinh, nhôm,... da trâu. Bảo sao không có chuyện ?

B.An (Quảng Ngãi)

- Vaccine là thuốc, tránh thế nào việc phải dẫn theo đoàn tùy tùng chất bảo quản, hỗ trợ, tá dược... Đơn cử, muối nhôm theo hầu để giúp tăng đáp ứng miễn dịch. Kháng sinh (aminoglycosides, chlortetracycline...) sót lại từ pha chống nhiễm khuẩn ngoại lai  trong quá trình bào chế. Gelatine (keo da trâu, bò) là chất ổn định thường tháp tùng vaccine sống giảm độc lực. Dễ đoán, tất thảy chúng đều có lượng cực nhỏ và không gây hại. 

● Nhóc nhà tôi chích ngừa cúm, bác sĩ hỏi có dị ứng trứng gà? Tôi bảo cháu hay nôn khi ăn trứng, thế là bị ách lại  ...

B.Bình (TPHCM)

- Các vaccine cúm, sởi, rubella, quai bị, dại, có chút lấn cấn với người dị ứng trứng (ovalbumin). Cùng đầu vào có yếu tố gà, nhưng vaccine rubella và dại, tinh chế trên nguyên bào sợi phôi gà, còn vaccine cúm thì  nuôi cấy trên trứng gà phôi. Chuyện nặng nhẹ của vaccine toàn tế bào/vô bào lặp lại. Đa phần, qua xem xét, dị ứng trứng nhẹ vẫn được tiêm. Mở rộng cho nhiều trường hợp mắc lỗi dị ứng tương tự.

● Nhiều tai biến, vậy sao không thấy test thử trước, giống như test dị ứng, kháng sinh?

M.Nhuận (TPHCM)

- Tai biến tiêm chủng cơ bản hiếm, nên việc test thử không được đặt thành thường quy. Với những loại thuốc chủng “nọ kia” rõ ràng  như huyết thanh kháng dại, uốn ván, thì thử trước là bắt buộc. Trường hợp nghi ngờ mẫn cảm, dị ứng, có thể phải test thử .

● Tai biến do kỹ thuật của nhân viên y tế, người ngoài kiểm tra thế nào?

Gi.Viễn (TPHCM)

- Khó cho người ngoài. Sơ sẩy có thể xảy ra ở mọi khâu, bảo quản, chuẩn bị, pha hồi chỉnh, kỹ thuật tiêm... Xem qua thử quy trình đủ bộ của vaccine MMR/sởi, quai bị, rubella để rõ “sai một ly đi một dặm”. Pha với nước hồi chỉnh đi kèm, lắc tan viên đông khô, tiêm ngay sau pha, liều đơn tiêm dưới da sâu mặt trước bên đùi đối với trẻ nhỏ và bắp tay đối với trẻ lớn, không sử dụng ngay phải bảo quản ở nhiệt độ 2°C -8°C, lọ thuốc đã mở, trong vòng 6 giờ kể từ khi pha, còn thừa phải loại bỏ... Chỉ với khâu pha hồi chỉnh, tức pha loãng, sẩy tay là sinh chuyện. Chỉ dùng nước hồi chỉnh đi kèm, dù chỉ là nước cất, thậm chí khác hãng sản xuất. Dùng sai nước hồi chỉnh, nhẹ thì mất chất lượng, nặng thì gây tai biến.

● Quá nhiều thứ “khuất mày khuất mặt” sao biết mà tránh cho phụ huynh?

M. Quân (TPHCM)

- Về an toàn tiêm chủng, vẫn mấy câu trấn an “vaccine an toàn!”, “tai biến là thiểu số!” , “lợi ích to hơn!”.  An nguy chỉ trả lời sau 30 phút khi mũi tiêm rút ra khỏi người trẻ. Với phụ huynh, nhiều thứ ngoài tầm tai mắt, nhưng cũng lắm việc có thể làm, hết mức có thể, vì an toàn cho con.

● Cùng 5 kiểm tra

- Đơn cử, không khó nhìn thấy bảng quy định “5 kiểm tra - đối chiếu” dán ở các phòng tiêm chủng. Cho nhân viên y tế nhưng phụ huynh hoàn toàn có thể tham gia. Mạnh dạn từ chối nếu có bất kỳ “có gì đó sai sai”, sai đối tượng, sai lịch tiêm, không đúng vaccine ( loại, hạn dùng), không đúng liều lượng và không đúng đường sử dụng. Thậm chí cả nghi ngại không có trong “5 điều răn”. Có chuyện mẹ trẻ lập tức ôm con “bỏ của chạy lấy người” vì thoáng nghe nhân viên y tế than phiền... cái tủ đông bảo quản vaccine trục trặc chưa được sửa !