Tuy vậy, có thực chỉ mất vài chục ml máu là có thể giành lợi thế trước ung thư?

“Danh thiếp” máu mặt!

Cơ bản có hai cách nhận mặt ung thư: nhìn tận mặt (Xquang, siêu âm, nội soi, CT, MRI, PET-CT, tế bào, gen...) và qua trung gian- chất chỉ điểm. Mỗi loại ung thư sẽ có “danh thiếp” riêng, và nếu tìm thấy chúng trong máu, nước tiểu, mô, tức ung thư được chỉ mặt. TSUT chủ yếu trông cậy vào cách phát hiện này, bởi chất chỉ điểm có thể xuất hiện sớm, khi các tế bào ung thư chỉ mới lăm le.

Đời không như là mơ!

Dễ dàng bị chộp từ trong trứng nước, coi như ung thư hết đường diễu võ? Tiếc rằng đời không như là mơ, vì TSUT có một nhược điểm chí tử- là một lúc chỉ điểm…hàng tá kẻ tình nghi! Ví dụ,  CEA dùng chỉ mặt ung thư đại tràng, nhưng đồng thời chỉ luôn ung thư thực quản, vú, phổi, dạ dày, gan, tụy, tuyến giáp, buồng trứng, cổ tử cung... AFP đại diện ung thư gan nguyên phát, buồng trứng, tinh hoàn... Thậm chí, đôi khi còn…chỉ bậy kẻ khác, chẳng mắc mớ cậu mợ cô bác gì với ung thư. Chẳng hạn, CEA tố giác bệnh dạ dày ruột (polyp, viêm ruột, Crohn), bệnh đường mật, gan mạn, tuỵ mạn, thậm chí là hút thuốc lá! AFP lại là lời giới thiệu xoàng xĩnh của viêm gan A...

Thật giả lẫn lộn!

Như vậy, chưa nhắm nhe gì thì TSUT đã lộ ra lỗ hổng là vua rắc rối và trùm dương tính giả. Vì nhiều yếu tố, TSUT cũng không kém khoản âm tính giả: kết quả thì sạch sẽ, nhưng ung thư lại âm thầm chiêu binh mãi mã! Đơn cử, có loại ung thư gan ranh ma không xùy ra tí AFP nào.

Những màn “lên bờ xuống ruộng”

Từ đây mà ra những hệ lụy ê mình do TSUT. Trước tiên là những màn nắn gân thần kinh. Phát hiện bị ung thư đã sét đánh ngang mày, đương sự còn phải chịu thêm đôi ba cú choáng váng từ phân loại, xác quyết, kiểu “rất tiếc bạn không phải ung thư ruột, mà là ung thư tụy”, hoặc “chúc mừng bạn không bị ung thư gì sất, mà chỉ bị viêm  gan”. Những cú chết đi sống lại cũng hay xảy ra với tình trạng chỉ số nhảy múa, hôm qua rần rần rộ rộ, ít hôm lại lặn không sủi tăm! Dây cà dây muống với TSUT hẳn sẽ gây thiệt hại về kinh tế, chạm dây như chơi!

Ứng xử sao với TSUT?

Như đã nói, không phải tìm thấy chất chỉ điểm coi như chắc suất  ung thư, mà nó chỉ là phát súng lệnh khởi động đường dây tra xét rắm rối nữa. Trong số đó, xét nghiệm tế bào “chỉ tận mặt day tận trán”, qua sinh thiết là chữ ký chốt hạ. Đọc kết quả TSUT là việc của thầy thuốc, nhưng cơ bản cần nắm là hầu hết chất chỉ điểm thể hiện với ba nồng độ “bình thường – trung gian – tăng cao”. Nồng độ tăng vọt, với nhiều điều kiện đi kèm, mới có ý nghĩa chỉ báo ung thư; còn khoản lửng lơ thường chỉ nguyên cớ lành tính. Ví dụ, cú chơi khăm làm chết giấc nhiều quý ông là CEA có thể nhảy vọt, chỉ do nghiện thuốc lá!

Không phải “hàng độc” 

Với thầy thuốc, TSUT chỉ có ý nghĩa thật sự trong việc theo dõi, đánh giá, điều trị ung thư. Sau điều trị mà mấy anh “chỉ điểm”  thoái lui thì trời quang mây tạnh, và ngược lại. Nếu không thuộc diện có vấn đề (ung thư huyết thống, bất thường gien, độ tuổi và hành vi nguy cơ cao...) thì với một người trẻ khỏe mạnh, TSUT đa phần không được xem là chỉ định cốt tử, phải có mới xong.

Nhanh chân hơn ung thư là quyền bảo vệ sức khỏe chính đáng, nhưng phải hiểu TSUT không đơn giản vào viện bỏ ra vài ống máu là xong, lắm người vì nó mà chịu ê ẩm! Mọi người nên cẩn thận với những lời có cánh, y học chưa đạt cảnh giới một phát là lôi ra được 100% ung thư. Vì vậy, đừng nên chủ quan kiểu tự sướng, khi có kết quả TSUT sạch rồi thì cho rằng ung thư chừa mình ra. TSUT “của ngày hôm qua” chẳng có ý nghĩa gì, nếu thực hiện một lần rồi bỏ lơ… 

Đọc chơi vài chỉ báo…

Dưới đây là vài chỉ báo ung thư phổ biến:

- AFP bình thường (0-25 UI/ml). AFP tăng theo từng nấc ( >25UI/ml ,>100UI/ml, >300UI/ml) có ý nghĩa chỉ báo, đặc biệt ung thư gan. AFP có thể tăng trong bệnh lành tính và có cả ung thư  không tăng AFP.

- CEA bình thường (0-5 ng/ml). CEA tăng >5 ng/ml ở người hút thuốc. CEA tăng trong các bệnh lành tính, nhưng ít khi > 10 ng/ml. CEA tăng cao, dao động 50-70%, có ý nghĩa chỉ báo, với mức >20ng/ml cần nghĩ đến ung thư, nhất là đại tràng.