Chuyện gì xảy ra khi hôm qua còn Zero -COVID một mất một còn?

Tạm gác các yếu tố kinh tế, chính trị, chỉ bàn riêng khía cạnh sinh học của thế nào là “sống chung với dịch”.

Hết đường “sạch không kình ngạc”

Khóa chặt, cách ly, truy vết, xét nghiệm chặn..., một thời là đối sách nhắm tới F0 = 0. Zero-COVID, truy cùng diệt tận, quả có thắng lợi vẻ vang giai đoạn đầu dịch bệnh, ở một số nơi, khiến phần còn lại của thế giới ghen tỵ. Nhưng rồi Delta xuất hiện, cuộc chơi thay đổi!

Dưới cái bóng của biến thể này, kẻ thắng người thua vỡ ra: Zero - COVID lỗi thời, không thể đo ván đại dịch ngày một ngày hai, và niềm hy vọng vắc xin cũng khó lòng “đánh một trận sạch không kình ngạc” như mong đợi...

Còn gì khác “sống chung với dịch” là ván cờ của chúng ta, phe đang ở thế không thể thắng.

Sống chung hay thả cửa?

Vậy “sống chung với dịch” là thế nào? Có phải thả cửa tới đâu thì tới? Tựu trung, kế hoạch một nhà với COVID đứng chân trên mấy ý chính:

- Người nhiễm tự cách ly và điều trị tại nhà, bởi phần lớn được bảo đảm ít bệnh nặng, ít tử vong do nương nhờ vắc xin.

- Không đuổi theo F1, F2 nữa, thành phần cũng tự quản là chính. Nói cách khác, khái niệm F1, F2 xong nhiệm vụ lịch sử, thậm chí cả với F0, chỉ còn là người bệnh và người khỏe.

- Không theo dõi ca nhiễm hằng ngày nữa, cách gọi khác của ngừng đếm F0. Chỉ quan tâm đến ca nặng, thở oxy, thở máy và cần điều trị đặc biệt.

- Cho phép tụ tập, mở cửa nhà máy, vực dậy kinh tế, chào khách du lịch với “thẻ xanh”, “hộ chiếu vắc xin”...

Giấy thông hành vắc xin

Nghe rặt “thả cửa tới đâu thì tới” còn gì? Thật ra, hồn phách của chuyện này không nói cũng biết nằm trong tay mấy lọ vắc xin. Độ bao phủ vắc xin, với cây phất trần giảm bệnh nặng/thở máy/tử vong, là chứng quả cho sự sống còn, nói thẳng là số nhân mạng phải trả cho cánh cửa mở. Không có hoặc không đủ khoản này, đánh đổi có thể kinh khủng. Lãnh đòn, đánh bạc với tính mạng cùng những người chưa được tiêm chủng, nhóm yếu thế, người bệnh nền, đám trẻ con hỉ mũi chưa sạch...

Vững dạ yên tâm

Bao phủ vắc xin còn làm luôn “công tác tư tưởng” giúp dân tình chân vững bụng yên bước ra, và thở chung bầu không khí với Delta và đồng bọn. Độ phủ vắc xin còn đảm bảo ngành y tế, số giường bệnh, không “sụm bà chè” với nguồn thu dung đột biến. Vắc xin còn giúp các nhà hoạch định không rơi vào nỗi xấu hổ “gỡ ra rồi lại buộc vào như không”...

Nhà có điều kiện

Thực tế, “sống chung với dịch” đang nổ như sấm, nhưng chỉ các quốc gia mà tài khoản miễn dịch vắc xin khá khẩm mới thẳng lưng nói đến chuyện này. Kể sơ một số ngọn cờ đầu Singapore, Israel, Úc, New Zealand... Thú vị là quốc đảo sư tử từng là một điển hình tiên tiến về Zero-COVID nhưng sớm quay đầu là bờ.

Không dễ thông

Quả là người ta đang cãi nhau về cánh cửa, một số quốc gia lâm cảnh chia rẽ giữa khóa chặt hay nới lỏng. Zero-COVID vẫn còn hấp dẫn, vẫn thành công ở một số nơi. Tại Úc, bang New South Wales ê ẩm quyết liệt mở cửa, trong khi những bang khác như Tây Úc kiên quyết ở lại trong vòng dây giăng. Trung Quốc, với thành quả F0=0 ở Vũ Hán trước và gần đây, đánh tiếng vẫn kiên định con đường không khoan nhượng. Cảnh gỡ rồi lại buộc vào diễn ra ở nhiều quốc gia, chẳng hạn vương quốc Anh...

Chung nhà trong toan tính

Tạm kết: “Sống chung với dịch” là không thể khác với tình hình hiện nay. Chỉ là không phải trói khó tháo dễ. Không vội vàng, cũng không quá rụt rè làm lỡ vận. Trên hết, tay nắm cửa nằm ở độ bao phủ vắc xin. Hấp tấp để rồi chuyển từ thất bại “nói không” sang vỡ lở “nói vâng”, giá phải trả hãi hơn nhiều.

Xin nhắc từ đầu đến giờ, chưa nhắc các vấn đề kinh tế, xã hội, chính trị... Thực tế chính chúng góp không nhỏ vào mệnh hệ “chung sống với dịch”.

Delta - loài đặc hữu

Về Delta và đồng bọn, kết đẹp là dưới tay vắc xin cả họ nhà nó chuyển thành đặc hữu. Gương xích lại gần nhau được nhắc tới nhiều là virus cúm, dù nhiều ý cho rằng SARS-CoV-2 không hiền lành hơn cúm. F0 không thể zero, nhưng với con số đến hẹn lại lên theo mùa chấp nhận được. Những Pfizer, AstraZeneca vào chương trình tiêm chủng mở rộng, hằng năm toàn dân đi chích ngừa...

Tự nhiên và vắc xin cùng dắt tay nhau

Thế còn miễn dịch cộng đồng? Không có chuyện hoãn hòa với virus thì miễn dịch cộng đồng có cũng như không. Đừng quên cầu chứng giảm bệnh nặng, giảm tử vong của vắc xin. Có điều khoản này phải được điều đình lại phù hợp tình hình, không còn 70-80% mà là hẳn 90% hay hơn. Nhân chuyện có ý cạnh khóe thả cửa với dịch bệnh, khác gì cho phép miễn dịch bầy đàn tự nhiên? Chúng ta đã có vắc xin nên phần góp của miễn dịch từ F0 không thể bì với nhân tạo.

Sâu xa, sống chung với dịch được hiểu là “nhiều người trong dân số được bảo vệ khỏi những ảnh hưởng ngắn hạn và dài hạn của nhiễm trùng”.

Không mở toang mà mở... hé!

Đóng cũng dở mở chẳng xong, vậy thì mở he hé cửa, vừa mở vừa dò la? Quả là nhiều nơi đang binh theo đường “từng bước từng bước thầm” này. Ai, nơi nào, ngành gì, bung được thì bung; ai, việc gì còn kẹt thì tiếp tục... đếm F0 theo hướng mở. Dù gì hiện chưa có quốc gia nào thật sự “sống chung với dịch”, chủ yếu già nhân ngãi non vợ chồng! Israel đang tung ra gói tập trung vào người ốm nặng với cái tên “đàn áp mềm”.

Tựu trung mềm mỏng được chọn. Sống chung nhưng từng bước một, tình nhân trước đã, góp gạo thổi cơm chung sau. An toàn là nước lên tới đâu thuyền lên tới đó, vừa tiến vừa nhìn độ bao phủ vắc xin, mà phải là 2 hoặc 3 mũi.