Và nạn nhân của GERD thì vô số kể, chiếm bồn bộn trong số đó là dân văn phòng, người làm việc trí óc căng thẳng…

Vọng gác thực quản - dạ dày

Thức ăn thuận dòng thực quản vào dạ dày, chứ không phải ngược lại nhờ lớp cơ vòng thắt cuối thực quản. GERD mở màn khi cái van này, thay vì đóng lại mở, khiến thức ăn, pepsine, dịch mật, dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản! Căng ở chỗ, thực quản cùng ban bệ tầng trên ống tiêu hóa như hầu họng, không phải đối thủ của HCL - thứ mà cả dạ dày “vốn dòng thế phiệt trâm anh” còn không kham nổi. 

Trào ngược mặt mũi trông thế nào?

Hơi là thứ tìm ngã thoát nhanh nhất, nên ợ là dấu đe sớm sủa của GERD, trước khi chuyển sang ợ nóng, ợ chua. Nhóm triệu chứng sau rải dần những nơi bãi trớ đi qua, như thực quản (đau tức, nuốt khó, nhiễm trùng, hẹp, xơ), họng (buồn nôn), thanh quản (khàn giọng), miệng (đẫm nước bọt), xoang mũi (viêm), suy kiệt, cơn hen...

GERD dám “chơi lớn” cả ung thư?

Thực quản, phậm hẩm, luôn chịu phần nặng hơn cả với trào ngược. Đau sưng ban đầu nếu không chặn sớm sẽ dần sinh teo, xơ, hẹp và chực chờ là chứng thực quản barrett/tiền ung thư và ung thư biểu mô tuyến thực quản. Tiếp nhận GERD, việc tiếp theo của bác sĩ là xét xem mệnh hệ của thực quản rồi tính.

“Hù” chết người ta

Đau tức thực quản trong GERD, nhiều phen làm “chết giấc” thiên hạ, bởi nó sao y từ vị trí đến kiểu thức của cơn đau thắt ngực mạch vành. Chẩn đoán phân biệt GERD và đau thắt ngực /nhồi máu cơ tim, coi vậy, hệ trọng hơn nhiều bệnh tình thực quản.

Trào ngược, tại ải tại ai?

Cái gì khiến các bó cơ vòng thắt thực quản dạ dày tắc trách? Di truyền, tổn thương thần kinh phó giao cảm, nhiễm trùng thực quản, thoát vị cơ hoành, thuốc trị bệnh (asprin, ibuprofen, glucagon...), cà phê, thuốc lá là nghi phạm. Kề cạnh gã hay bệnh như bao tử, nên viêm, loét, trợt, hẹp môn vị dạ dày gần như ăn chắc kéo GERD cùng chìm xuồng. Béo phì, bầu bì, stress cũng góp bộn trong GERD.

GERD, đừng chủ quan khinh địch!  

Cùng bị hại bởi dịch vị, nhưng GERD thường bị xem nhẹ so với bệnh đau bao tử. Thế rồi, dần dà người ta cũng nhận ra GERD không phải dạng vừa. GERD dính mọi nhẽ đến cái eo dạ dày, vừa là hồi chuông báo, vừa là nhân lẫn quả. Dạ dày lên bờ xuống ruộng với HCL, thì “người đầu ngõ” sớm muộn cũng mệt lây, rồi đến lượt GERD khiến viêm loét bao tử nặng thêm. Bệnh nhân lãnh cú đúp GERD + loét dạ dày thường tiên lượng xấu. Không có thứ niêm mạc “thép” đối địch dịch vị, nên về khoản ung thư, lắm khi thực quản “dạ” trước bao tử!

Tư thế và áp lực, không hai thì một, tránh được tất yên

Cận cảnh lộ ra ngay hai yếu tố “tư thế” và “áp lực” dính sâu với GERD. Không mấy khó nhận ra ợ chua, ợ nóng, trào ngược, hay nổ ra lúc khổ chủ cúi người, ăn nằm và nằm sau khi ăn... Hơi và dịch trào ngược được nhờ áp lực, tại dạ dày và còn cả đống tăng áp trời ơi từ ho, rắm, béo phì, căng thẳng... Nhờ chữa xong đại tràng co thắt, tắt nguồn xì hơi, mà nhiều người đỡ GERD nhiều phần.

Ngừa trào ngược ra sao?

Ngay khi cơn ợ chua đầu tiên xuất hiện, cần xúc tiến ngay kế hoạch phòng ngừa. Kiểm soát cân nặng, cai thuốc lá, ít cà phê, ngủ cao đầu (10-25cm), không nằm ngay sau ăn, bữa tối giãn cách giờ đi ngủ 3 tiếng, nhai kỹ, quần áo thoáng, đặc biệt chú ý bữa ăn nguy cơ trào ngược... Nếu tình hình không cải thiện, cần ngay gói tầm soát GERD chớ  chủ quan.

Trào ngược, thang thuốc, ăn uống thế nào?

Điều trị GERD cần đủ hai mũi giáp công. Tiên phát áp chế dịch vị tại dạ dày (trung hòa acid, chẹn H2, ức chế bơm proton). Sau đó, tại chỗ thì có thuốc tăng cường cơ thắt, giải phẫu gia cố ban thắt, đặt LINX (quấn quanh cơ thắt thực quản các hạt từ tính, giúp co sít)...

Bàn ăn là cửa ngừa GERD lợi hại, sàng sàng với thuốc men. Trọng đãi thực phẩm trung hòa acid như ngũ cốc, bánh mỳ yến mạch, thức ăn giàu đạm, chất xơ, yaourt, nghệ, mật ong... Ngược lại, giữ kẽ với rượu bia, thuốc lá, đồ chiên xào, cay nóng, tỏi, hành tây, nước uống có gas, hoa quả chua... Thể dục thể thao kích hoạt trào ngược, nhưng hữu dụng dài lâu không thể bỏ qua, miễn là hạn chế tư thế nguy cơ.