Bối rối vắc xin khan hiếm + biến thể bùng phát, buộc chúng ta nhiều lần xoay xở, lần này đích nhắm là khoảng giữa 2 mũi tiêm.

Rút ngắn

Kéo gần hai mũi tiêm lại với nhau, mục đích không ngoài việc bỏ túi nhanh “cơ số” miễn dịch cộng đồng nhất định, nhằm đối phó tình hình biến thể bi đát. Tại những nơi chủng Delta hoành hành, nhiều nạn nhân còn không kịp nhìn thấy mũi tiêm thứ 2. Rút ngắn khoảng đợi, một phần còn vì nạn thiếu hụt vắc xin nên có nhiêu chơi nhiêu.

Và kéo giãn

Trong một diễn biến khác, cự ly giữa 2 liều vắc xin lại đang được vận động kéo giãn ra. Đích nhắm vẫn là gỡ khó túng ngặt vắc xin, nhưng sâu xa là cách người ta lấy mũi 2 của người có “của ăn của để”, biến thành mũi 1 cho người chưa có gì “bỏ bụng”. Cách xử vắc xin kiểu Robin Hood này không gì khác nhằm đạt độ bao phủ vắc xin rộng hơn, qua đó đạt miễn dịch cộng đồng nhanh hơn.

Mèo mù vớ cá rán!

Tưởng phải chịu cảnh “trâu chậm uống nước đục”, nhưng bất ngờ một số nghiên cứu mới lại chỉ ra chính việc đẩy mũi 2 xa hơn mũi 1 lại thu được... miễn dịch cao hơn so với đúng hẹn. Bất ngờ nữa là nghiên cứu này lại từ Đại học Oxford, với đối tượng là vắc xin Pfizer, đối thủ của vắc xin AstraZeneca nhà làm.

Cụ thể người Anh cho biết khi kéo dài khoảng giữa 2 mũi Pfizer sẽ giúp nâng mức kháng thể trung hòa cao hơn, so với khi tiêm 2 mũi gần nhau. Kháng thể trung hòa có vai trò lớn chống SARS-CoV-2, và còn hay hơn khi kết quả này rất khả quan với biến thể Delta đang hô mưa gọi gió.

Ông nói gà, bà nói vịt

Các nhà sản xuất đương nhiên “giãy nãy” lên việc người dùng không tuân thủ hướng dẫn, trong đó có việc chỉnh chọt khoảng giữa 2 mũi tiêm.

Cụ thể, theo catalogue, khoảng chờ chính hãng giữa 2 liều vắc xin, lần lượt vắc xin Pfizer là 3 tuần, Moderna 4 tuần, AstraZeneca 4 - 12 tuần...

WHO khuyến cáo có thể tiêm 2 mũi Pfizer trong vòng 21 - 28 ngày, nhưng riêng bổn hãng thì nhiều lần cảnh báo chưa có bằng chứng vắc xin của họ tiếp tục bảo vệ người tiêm, nếu mũi thứ 2 được thực hiện quá 21 ngày. Moderna thì cho biết nếu cần có thể kéo dài mũi 2 đến 42 ngày. Trong khi AstraZeneca lại chi tiết, nếu tiêm mũi 2 sau mũi đầu 6 tuần thì hiệu quả chỉ đạt 54,6%, trong khi nếu là 12 tuần thì con số vọt lên 82,4%!

Tình hình thực địa

Sách vở là vậy, thử điểm qua vài nơi xem người ta làm ăn ra sao cho việc này?

Đơn cử, bang New South Wales, Úc đưa ra khuyến cáo người trên 60 tuổi đã tiêm 1 mũi AstraZeneca, có thể tiêm mũi 2 sau 6 tuần, thay vì phải đợi 12 tuần theo lịch. Tại Anh, tháng 12-2020 áp dụng công thức trì hoãn mũi 2 vắc xin Pfizer lên tới 12 tuần. Tuy vậy, mới đây việc này bị giới thầy thuốc phản đối, và hiện giới chức y tế Anh đưa khuyến cáo mới với con số 8 tuần nhằm giúp chống lại biến thể Delta.

Chẳng đặng đừng

Gút lại, phía các hãng vắc xin, mặc dù đôi chỗ gật đầu với việc nới rộng khoảng cách 2 mũi tiêm, nhưng vẫn luôn thòng câu kinh điển “tốt nhất nên tuân thủ hướng dẫn”. Phía người dùng, ngoài các thắt ngặt, người ta vẫn gắng tìm sự ủng hộ cho việc bấm bụng này. Kết quả kéo giãn 2 liều vắc xin Pfizer lại hái được miễn dịch đậm hơn, là ví dụ.

Bà nội trợ buông này chụp kia

Khập khiễng, nhưng tình hình của chúng ta hệt bà nội trợ cố xoay xở với khoản tiền chợ eo hẹp, trong đó có việc rút ngắn hay kéo giãn bữa ăn của bầy con, nhưng gắng trấn an vẫn bảo đảm dinh dưỡng cho chúng.

Xét cho cùng, với tình hình hiện nay, khó tránh giật gấu vá vai. Số 1 vẫn là nhanh chóng bỏ túi miễn dịch cộng đồng, không cho COVID-19 có thời gian nhào nặn biến chủng. Để mặc biến thể ra lò, cảnh vắc xin thành vô ích là có thể xảy ra, lúc này thì chẳng còn cơ hội cãi nhau co hay giãn.

Và đang cãi nhau...

Lần nữa, mọi sự đang trong vòng tranh cãi. Chưa có khuyến nghị chính thức nào cho việc này. Thực tế đang diễn ra cảnh ai thấy hay thì dùng, người thấy dở thì cấm tiệt. Nghiên cứu kéo giãn liều vắc xin Pfizer không do Pfizer thực hiện. Và sau cùng, cũng vậy, mèo nào cắn mĩu nào còn chờ kết quả. Nhắc thêm giải pháp trộn lẫn vắc xin cũng từng rơi vào tình cảnh tương tự.