Pixar đang đánh mất ngôi vương trong làng hoạt hình?

Từ đỉnh cao sáng tạo đến những thất bại ê chề trong thời gian gần đây, phải chăng Pixar đang dần đánh mất ngôi vương của chính mình vào tay các đối thủ khác?

Pixar Animation Studios - biểu tượng của sự sáng tạo trong làng phim hoạt hình thế giới. Những kiệt tác như Toy Story (1995), Finding Nemo (2003), hay Up (2009) không chỉ chinh phục trẻ em mà còn khiến người lớn phải suy ngẫm về cuộc sống, cảm xúc và những giá trị nhân văn sâu sắc.

Chúng ta lớn lên với câu chuyện về những món đồ chơi biết nói, những chú cá bị lạc ngoài đại dương, và những chuyến phiêu lưu bay bổng trên bầu trời. Pixar không chỉ làm phim, họ tạo nên ký ức, khơi dậy cảm xúc, và định nghĩa lại chuẩn mực của hoạt hình 3D.

Thế nhưng, trong những năm gần đây, hãng phim này dường như đang đánh mất chính bản sắc ấy. Doanh thu phòng vé sụt giảm, các bộ phim bị chỉ trích là "thiếu hồn", và khán giả bắt đầu quay lưng. Tại sao Pixar - từng được mệnh danh là "ông vua hoạt hình" - lại rơi vào khủng hoảng như vậy?

Vì sao Pixar mất ngôi vương trong làng hoạt hình?

Hành trình của Pixar bắt đầu từ những năm 1980, khi hãng còn là một bộ phận đồ họa của Lucasfilm, sau đó được Steve Jobs (CEO huyền thoại của hãng Apple) mua lại và phát triển thành studio độc lập.

Sự bùng nổ thực sự đến với Pixar khi Toy Story - bộ phim hoạt hình 3D đầu tiên trên thế giới, mở ra kỷ nguyên mới cho ngành công nghiệp. Từ đó, Pixar liên tục sản xuất những tác phẩm nguyên bản, giàu cảm xúc, với công nghệ tiên tiến như PhotoRealistic RenderMan (*).

Họ không chỉ kể chuyện mà còn khéo léo lồng ghép thông điệp về tình bạn, gia đình, và sự trưởng thành. Doanh thu khổng lồ, giải Oscar dồn dập - Pixar dường như bất bại. Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi kể từ năm 2006, khi Walt Disney mua lại hãng với giá 7,4 tỉ đô la. Đây là bước ngoặt mang tính hai mặt: Pixar có nguồn lực lớn hơn, nhưng cũng dần bị cuốn vào guồng quay thương mại của Disney.

Một trong những lý do chính khiến Pixar "mất chất" là sự ưu tiên lợi nhuận thay vì sáng tạo. Trước đây, hãng nổi tiếng với các câu chuyện nguyên bản, độc đáo. Nhưng sau khi về với Disney, họ bắt đầu sản xuất hàng loạt phần tiếp theo (sequel) để khai thác thương hiệu cũ.

Cars 2 (2011), Monsters University (2013), Finding Dory (2016), và gần đây là Toy Story 4 (2019) - dù thành công về doanh thu nhưng chúng bị chỉ trích là thiếu chiều sâu, chỉ nhằm "vắt sữa" từ các nhân vật quen thuộc.

Khán giả cảm thấy thất vọng vì Pixar dường như đang lặp lại chính mình, thay vì mạo hiểm với ý tưởng mới. Sự ra đi của các lãnh đạo sáng tạo như John Lasseter (năm 2018, do scandal quấy rối) và Ed Catmull càng làm tình hình tồi tệ hơn. Những con người từng thổi hồn vào The Incredibles hay Ratatouille không còn, để lại khoảng trống mà thế hệ mới khó lấp đầy.

Điều này khiến các bộ phim gần đây như Lightyear (2022) hay Elemental (2023) bị đánh giá là "thiếu lửa", kịch bản thiếu chiều sâu và sức hút cảm xúc - thứ từng là "vũ khí bí mật" của Pixar.

Đại dịch COVID-19 là cú đấm chí mạng tiếp theo. Các bộ phim như Soul (2020), Luca (2021), và Turning Red (2022) buộc phải phát hành trực tiếp trên Disney, thay vì rạp chiếu. Điều này không chỉ làm giảm doanh thu mà còn thay đổi thói quen của khán giả: họ quen với việc xem phim hoạt hình tại nhà, dẫn đến sự thờ ơ với các tác phẩm mới tại rạp.

Pixar từng tự hào về trải nghiệm rạp chiếu - nơi hình ảnh sống động và âm thanh đỉnh cao khiến người xem đắm chìm - nhưng nay, họ phải cạnh tranh với vô vàn nội dung streaming.

Hơn nữa, thị trường hoạt hình ngày càng khốc liệt. Sony Pictures Animation với Spider-Man: Across the Spider-Verse (2023) mang phong cách đột phá, Illumination Studios với The Super Mario Bros. Movie (2023) tập trung vào giải trí thuần túy - họ đang dần lấy đi khán giả từ tay Pixar bằng sự mới mẻ và đa dạng. Pixar, từng dẫn đầu về công nghệ, nay bị cho là "lạc hậu" khi bám víu vào phong cách quen thuộc, thiếu đổi mới.

Những thất bại liên tiếp không chỉ ảnh hưởng đến tài chính mà còn chạm đến trái tim khán giả. Chúng ta từng khóc với cảnh ông lão Carl bay nhà trong Up, từng cười nghiêng ngả với chú chuột Remy trong Ratatouille.

Giờ đây, xem Elemental, nhiều người cảm thấy hụt hẫng - bộ phim có hình ảnh đẹp nhưng câu chuyện thiếu chiều sâu, không khơi dậy được cảm xúc mạnh mẽ. Pixar đang sa thải nhân viên (hàng trăm người năm 2023-2024) để cắt giảm chi phí, nhưng điều này càng làm suy yếu đội ngũ sáng tạo.

Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều u ám, Inside Out 2 (2024) đã trở thành bom tấn, vượt mốc 1,5 tỉ đô la doanh thu, chứng tỏ Pixar vẫn có khả năng chạm đến trái tim khán giả khi quay về với bản sắc cảm xúc.

Pixar không chỉ là một hãng phim, mà còn là một phần của tuổi thơ, của những bài học cuộc sống. Sự suy giảm hiện tại khiến chúng ta tiếc nuối, nhưng cũng khơi dậy mong muốn họ trở lại mạnh mẽ hơn.

Liệu Pixar có thể tìm lại chất riêng, hay sẽ mãi chìm trong vòng lặp thương mại? Chỉ thời gian mới trả lời, nhưng thế giới vẫn cần những câu chuyện từ Pixar để mơ mộng và cảm nhận cuộc sống sâu sắc hơn. Hy vọng rằng một ngày không xa, Pixar sẽ sớm trở lại "ngai vàng" của mình trong làng hoạt hình.

(*) Công nghệ PhotoRealistic RenderMan, hay còn gọi tắt là RenderMan, là một phần mềm kết xuất 3D do Pixar Animation Studios phát triển, nổi tiếng với khả năng tạo ra hình ảnh chân thực cao. Ban đầu, RenderMan được sử dụng nội bộ để sản xuất các bộ phim hoạt hình của Pixar, nhưng hiện nay đã trở thành một sản phẩm thương mại được cấp phép cho các bên thứ ba.