Góc tối ngành anime: MAPPA và câu chuyện 'vắt kiệt sức'

Bạn đang mê mẩn anime Jujutsu Kaisen hay Chainsaw Man? Nhưng đằng sau những cảnh hành động đỉnh cao là nỗi niềm của animator khi phải làm việc quá sức.

Trong thế giới anime, nơi những câu chuyện huyền ảo và hình ảnh sống động chinh phục hàng triệu trái tim, ít ai ngờ rằng đằng sau những kiệt tác như Jujutsu Kaisen, Chainsaw Man hay Attack on Titan lại là những "nỗi niềm khó nói" về sự khắc nghiệt của ngành công nghiệp này.

MAPPA Studio, một trong những xưởng phim hoạt hình hàng đầu Nhật Bản, đang đối mặt với làn sóng chỉ trích mạnh mẽ vì cáo buộc "hút máu" nhân viên - một thuật ngữ ám chỉ việc khai thác sức lao động đến kiệt quệ. Liệu đây chỉ là vấn đề của riêng MAPPA, hay là góc tối mà toàn bộ ngành anime Nhật Bản?

Góc tối ngành anime: MAPPA và câu chuyện 'vắt kiệt sức'

MAPPA Studio được thành lập năm 2011 bởi Masao Maruyama, cựu lãnh đạo của Madhouse, và nhanh chóng nổi lên như một thế lực mới trong làng anime. Với danh mục sản xuất ấn tượng, bao gồm Jujutsu Kaisen (mùa 2), Chainsaw Man, và phần cuối của Attack on Titan, MAPPA đã mang đến những cảnh hành động mãn nhãn, hiệu ứng hình ảnh đỉnh cao, khiến fan hâm mộ toàn cầu say mê.

Tuy nhiên, thành công này dường như được đánh đổi bằng sức khỏe và tinh thần của đội ngũ animator. Theo các báo cáo, nhân viên tại MAPPA thường phải làm việc 6-7 ngày mỗi tuần, với ca làm kéo dài lên đến 12 giờ mỗi ngày - vượt xa mức trung bình 8,8 giờ/ngày và 5 ngày/tuần của một công việc văn phòng thông thường ở Nhật Bản.

Những lời phàn nàn từ các animator càng làm rõ góc khuất của làng anime. Mushiyo, một freelancer từng làm việc tại MAPPA, mô tả môi trường làm việc như "một nhà máy", nơi niềm vui sáng tạo bị dập tắt bởi áp lực deadline và thiếu đào tạo chuyên sâu.

Anh kể về những đêm thức trắng để sửa chữa bản vẽ, chỉ để kịp giờ phát sóng, trong khi mức lương không tương xứng với công sức. Tương tự, Teruyuki Omine, đạo diễn tập phim cho Attack on Titan (mùa 4), từng chia sẻ trên mạng xã hội rằng anh không thể về nhà suốt ba ngày liền do lịch trình dày đặc.

Vụ việc nổi bật nhất phải kể đến ở tập 14, mùa thứ 2 của Jujutsu Kaisen chứng kiến chất lượng hình ảnh sụt giảm nghiêm trọng, với một số cảnh được lấy trực tiếp từ manga mà không chỉnh sửa, kèm theo lời xin lỗi từ đạo diễn.

Thậm chí, tập 17 chỉ hoàn thành 30% khi lên sóng, buộc đội ngũ phải ký hợp đồng bảo mật (NDA) để che giấu sự hỗn loạn phía sau.

Bộ phim điện ảnh Jujutsu Kaisen 0 cũng được hoàn thành vỏn vẹn trong bốn tháng - thời gian ngắn kỷ lục so với tiêu chuẩn một tháng cho một tập phim 30 phút.

Không chỉ dừng lại ở đó, vấn đề lương thưởng cũng là điểm nóng. Animator Ippei Ichii cáo buộc MAPPA chấp nhận mức phí cắt cảnh thấp từ Netflix cho dự án Yasuke, dẫn đến thu nhập eo hẹp cho nhân viên dù chất lượng sản phẩm cao cấp.

Năm 2021, MAPPA từng ra mắt Studio Annex với bàn gỗ cao cấp và quán cà phê nội bộ nhằm cải thiện môi trường, nhưng các vấn đề vẫn tái diễn. CEO Manabu Otsuka, thay vì giải quyết, lại đẩy mạnh sản xuất để cạnh tranh với các ông lớn như Studio Ghibli hay Kyoto Animation - nơi nổi tiếng với chương trình đào tạo nhân viên bài bản.

Những cáo buộc nhắm vào MAPPA thực chất phản ánh một vấn đề hệ thống trong ngành anime Nhật Bản, nơi mà thời gian làm việc quá tải cùng với lương thưởng không tương xứng đã trở thành "bình thường mới".

Theo các chuyên gia, ngành công nghiệp này phụ thuộc nặng nề vào freelancer "gần như không lương", dẫn đến tình trạng kiệt sức, nhập viện, thậm chí tự tử.

Animator Henry Thurlow của One Piece từng phải nằm viện nhiều lần vì làm việc quá sức, trong khi Shingo Adachi từ Sword Art Online nhấn mạnh sự lệ thuộc vào lao động giá rẻ. Dự án Zom 100: Bucket List of the Dead cũng trì hoãn thời gian hoàn thành do áp lực sản xuất, minh chứng cho việc các studio thường ưu tiên deadline hơn sức khỏe nhân viên.

Với văn hóa làm việc "karoshi" (chết vì làm việc quá sức) vẫn tồn tại ở Nhật Bản, ngành anime đang đối mặt với nguy cơ sụp đổ nếu không có cải cách triệt để.

Dù MAPPA từng lên tiếng bảo vệ, khẳng định họ trả lương công bằng và không vi phạm luật lao động, nhưng làn sóng phản đối từ cộng đồng animator trên mạng xã hội cho thấy cần hành động thực tế hơn.

Những người yêu thích anime cũng cần lên tiếng để các studio hoạt hình tôn trọng nhân viên, và kêu gọi thay đổi để ngành công nghiệp này không chỉ sáng tạo mà còn nhân văn. Bởi lẽ, đằng sau mỗi khung hình đẹp đẽ là mồ hôi, nước mắt - và đôi khi, cả mạng sống - của những nghệ sĩ thầm lặng.