Đom đóm có nguy cơ... tuyệt chủng

Câu chuyện về những 'chiếc bóng đèn bay' đom đóm bỗng dậy sóng trở lại trong những ngày đầu tháng 1-2025.

Trong một nghiên cứu công bố trên tạp chí BioScience, các nhà khoa học từ Đại học Tufts, bang Massachusetts (Mỹ), đã bật mí một bí mật thú vị: Trái đất của chúng ta có hơn 2.000 loài đom đóm. Chúng xuất hiện lung linh ở các vùng đầm lầy, đồng cỏ, rừng rậm và cả công viên đô thị, chẳng khác gì những chiếc đèn LED không dây chạy bằng… phép thuật.

Tuy nhiên, những chiếc đèn này đang có nguy cơ "hết pin" vĩnh viễn.

Vì sao đom đóm có nguy cơ tuyệt chủng?

Các loài như đom đóm Big Dipper ở Mỹ vẫn còn "trụ" được. Tuy nhiên, sâu đóm ở Anh, đom đóm phát sáng đồng bộ ở Malaysia, hay đom đóm ma xanh Appalachian thì đang đứng trước nguy cơ bị "cúp điện" hoàn toàn vì con người ngày càng… chiếm sóng.

Các nhà khoa học đã "tổng kết sương sương" 10 nguyên nhân có thể khiến đom đóm tuyệt chủng, trong đó "kẻ thù số một" chính là mất môi trường sống.

Riêng ở Đông Á và Nam Mỹ, ánh sáng nhân tạo lại là "nghi phạm" lớn nhất. Hóa ra, việc "đô thị hóa" và ánh đèn sáng trưng của chúng ta chẳng khác nào việc bật đèn pha vào mặt đom đóm. Điều này khiến chúng mất phương hướng và bối rối trong chuyện hẹn hò.

Nghiên cứu sinh Avalon Owens từ Đại học Tufts cũng cảnh báo rằng ô nhiễm ánh sáng không chỉ làm đảo lộn nhịp sinh học của đom đóm mà còn khiến chúng gặp khó khăn trong việc "cưa cẩm" bạn đời.

Với những loài phụ thuộc vào ánh sáng để quyến rũ nhau, điều này giống như đi hẹn hò mà quên tắt đèn nhấp nháy trên điện thoại - vừa lóa mắt vừa mất điểm!

Ngoài ra, thuốc trừ sâu cũng góp phần khiến đom đóm gặp nguy. Các chất hóa học như organophosphate và neonicotinoid có khả năng diệt trừ sâu bọ nhưng cũng tiện tay "xử" luôn cả đom đóm vô tội. Cứ như thế, chúng chẳng còn cơ hội nào để tiếp tục nhấp nháy trong đêm.

Mặc dù biến đổi khí hậu chưa phải là mối đe dọa trực tiếp, nhưng nước biển dâng và hạn hán trong tương lai có thể khiến những chiếc bóng đèn biết bay này nhanh chóng tắt lịm.

Đom đóm từ lâu đã là biểu tượng của vẻ đẹp tự nhiên kỳ diệu, thu hút không ít du khách đến Nhật Bản, Malaysia và Đài Loan để chiêm ngưỡng.

Tuy nhiên, nếu con người cứ tiếp tục làm phiền hệ sinh thái, các tour du lịch ngắm đom đóm có thể chỉ còn là câu chuyện trong ký ức. Lúc đó, chúng ta sẽ phải tự an ủi bằng cách nhìn... màn hình điện thoại nhấp nháy để thay thế!