Công nghệ AI trong hoạt hình: Cơ hội tái sinh hoặc rủi ro suy thoái

Trong bối cảnh ngành công nghiệp giải trí đang chứng kiến sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), lĩnh vực hoạt hình không nằm ngoài cuộc cách mạng này.

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là AI tạo sinh (Generative AI), đang tạo ra nhiều thay đổi trong ngành hoạt hình toàn cầu, từ các studio lớn của Hollywood, Nhật Bản (anime) cho đến các nhà sáng tạo độc lập. Sự tích hợp này mang lại những cơ hội chưa từng có trong việc nâng cao hiệu suất và sáng tạo, nhưng đồng thời cũng kéo theo những tranh cãi gay gắt về vấn đề việc làm, bản quyền và đạo đức sáng tạo.

Công nghệ AI trong hoạt hình: Lằn ranh giữa đổi mới và đạo đức

AI đang mở ra những chương mới cho ngành hoạt hình bằng cách tối ưu hóa quy trình sản xuất, giúp các studio tiết kiệm thời gian và chi phí. Cụ thể, công nghệ generative AI có khả năng hỗ trợ vẽ khung hình (keyframe generation), tạo ra các mô hình 3D phức tạp và thậm chí dự đoán chuyển động tự nhiên, giảm bớt gánh nặng cho các họa sĩ.

Theo báo cáo của Luminate Intelligence, AI không chỉ thay đổi một số vai trò mà còn tạo ra các vị trí mới như quản lý AI hoặc tích hợp công nghệ, mở rộng cơ hội việc làm trong lĩnh vực kỹ thuật số. Ví dụ, các studio có thể sử dụng AI để xử lý các nhiệm vụ lặp lại như in-betweening (vẽ khung hình trung gian), cho phép nghệ sĩ tập trung vào ý tưởng sáng tạo cốt lõi.

Một nghiên cứu từ Educational Voice cho thấy AI có thể giảm chi phí sản xuất lên đến 5 lần, làm cho việc sản xuất hoạt hình dễ tiếp cận hơn với các nhà sáng tạo độc lập và studio nhỏ. Năm 2025, số lượng phim hoạt hình sử dụng AI dự kiến tăng đáng kể, với vô số các công cụ giúp người dùng "tay mơ" cũng có thể dễ dàng tạo hình ảnh và chuyển động chỉ với vài câu lệnh đơn giản, điều này đã thúc đẩy sự đa dạng hóa nội dung trên khắp các nền tảng mạng xã hội.

Hơn nữa, AI mang lại lợi ích môi trường gián tiếp bằng cách giảm nhu cầu sản xuất thủ công tốn kém, mặc dù vẫn tồn tại lo ngại về tiêu thụ năng lượng của các mô hình AI lớn. Về tổng thể, công nghệ AI đang biến hoạt hình từ một ngành đòi hỏi nguồn lực khổng lồ thành lĩnh vực "bình dân hóa", nơi bất kỳ ai cũng có thể tạo ra câu chuyện hình ảnh chất lượng cao.

Một ví dụ điển hình là sự kiện tại Busan International Film Festival 2025, nơi các nhà làm phim thảo luận về cách AI có thể tái định hình hoạt hình. Tuy nhiên, việc sử dụng AI không phải lúc nào cũng suôn sẻ; các studio phải đảm bảo sự hài hòa giữa AI và con người để duy trì tính sáng tạo độc đáo. Đến nay, hơn 70% các dự án hoạt hình lớn tại Mỹ đã thử nghiệm AI ở một mức độ nào đó, theo dữ liệu từ Animation Magazine.

Con dao hai lưỡi của sự tiến bộ

Mặc dù mang lại cơ hội, AI cũng đang gây ra lo ngại lớn về vấn đề việc làm trong ngành hoạt hình. Báo cáo từ Luminate dự đoán có khoảng 21% việc làm trong ngành phim ảnh sẽ bị "hợp nhất, thay thế hoặc loại bỏ" bởi AI vào cuối năm 2025. Cụ thể, các vai trò như vẽ khung hình thủ công và in-betweening có nguy cơ cao nhất, trong khi số lượng ủy quyền sản xuất các series hoạt hình tại Mỹ giảm từ 225 năm 2021 xuống chỉ 71 trong nửa đầu 2025.

Ngành hoạt hình đã chứng kiến hơn 10.000 lao động bị sa thải trong hai năm qua tại Bắc Mỹ, phần lớn do chuyển dịch công nghệ và cắt giảm ngân sách. The Animation Guild, đại diện cho hàng ngàn nghệ sĩ, đã thành lập nhóm "đặc nhiệm AI" từ năm 2023 để đánh giá tác động, nhấn mạnh rằng AI có thể làm giảm nhu cầu lao động thủ công nhưng cũng tạo ra việc làm mới như huấn luyện mô hình AI.

Tuy nhiên, nhiều họa sĩ lo ngại rằng AI sẽ thay thế hoàn toàn, dẫn đến tình trạng ngành hoạt hình đang sụp đổ. Năm 2025, dự báo từ Educational Voice cho thấy hơn 204.000 việc làm toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng, với 118.500 vị trí trong lĩnh vực sáng tạo.

Bên cạnh nguy cơ mất việc, các vấn đề đạo đức cũng là trung tâm của các cuộc tranh luận. Generative AI thường được huấn luyện trên nguồn dữ liệu mà không có sự đồng ý của tác giả, dẫn đến cáo buộc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ (IP).

AI trong hoạt hình là một con dao hai lưỡi: nó mang lại tốc độ, sáng tạo và tiếp cận rộng rãi, nhưng cũng đe dọa việc làm và đạo đức. Để dung hòa giữa công nghệ và truyền thống, ngành hoạt hình cần các quy định rõ ràng về bản quyền, đào tạo lại lao động và ưu tiên vai trò con người trong sáng tạo.

Như Doug TenNapel nhận xét, AI không "đánh bại" hoạt hình truyền thống, mà chính sự thiếu đổi mới đã mở đường cho nó. Tương lai phụ thuộc vào việc chúng ta có thể hài hòa công nghệ với giá trị nhân văn hay không. Ngành hoạt hình đang ở ngã ba đường - cơ hội để tái sinh hoặc rủi ro suy thoái.