Ca sĩ AI 'đại náo' showbiz

Nhạc trí tuệ nhân tạo (AI) đang âm thầm 'xâm chiếm' làng nhạc Việt: không họp báo, không debut, nhưng lại có đủ hit triệu view, đủ tranh cãi và đủ khiến ca sĩ thật... toát mồ hôi.

Chỉ vài tháng trước, khái niệm "ca sĩ AI" còn lạ tai. Nhưng giờ đây nó đã xuất hiện tràn lan trên mọi nền tảng. Khoảng từ tháng 10, khi giai điệu "Ta say không phải vì men. Mà vì em, yêu quá nên quên..." vang lên khắp "tóp tóp" (TikTok), khán giả mới ngỡ ngàng nhận ra: Ô kìa, người hát bài này không cần ăn cơm và quan trọng nhất là... không có thật.

Cư dân mạng thì thích thú bàn tán, người thưởng thức nhạc thì rung đùi tận hưởng. Nhạc AI được nhiều khán giả nhận xét là mượt mà đến mức không chênh phô, giai điệu bắt tai, lời hát ngọt ngào. Dân tình thốt lên: "Nghe AI còn hay hơn ca sĩ thật". Thế là ca sĩ ảo ồ ạt xuất hiện, còn ca sĩ thật thì... có hơi nhột nhột.

Với AI, một người không biết nhạc lý vẫn có thể biến phòng ngủ thành phòng thu triệu view. Đây chính là bước chuyển mình đáng sợ và... cũng đáng buồn cười, khi chỉ cần một cú click, một câu lệnh, là bạn trở thành nhạc sĩ, producer, thậm chí là thần tượng online.

MV Say một đời vì em do AI sáng tác và thể hiện.

Hit 'mì ăn liền' giá bèo

Ken Quách (tên thật Quách Anh Thảo, sinh năm 1978), tác giả đứng sau Say một đời vì em, không phải nhạc sĩ chuyên nghiệp, mà là dân marketing, mê công nghệ và có vũ khí tối thượng: AI.

Anh tiết lộ với Tuổi Trẻ Cười rằng chỉ với khoảng 4 - 5 triệu đồng mỗi tháng tiền "nuôi" phần mềm, anh có thể sản xuất 20 bài nhạc một tháng. Tốc độ này khiến nhiều nhạc sĩ truyền thống, đôi khi mất cả năm mới "rặn" ra một đứa con tinh thần, phải ngước nhìn với ánh mắt hoang mang.

Quy trình sản xuất nhanh đến... đáng sợ: soạn lời bằng câu lệnh, ném vào máy, chờ máy nhào nặn, xong! Một bản nhạc ra đời, giọng hát cao vút, luyến láy như nuốt đĩa. Chỗ nào chưa ưng ý, chỉ cần vài câu lệnh là công nghệ AI xử lý lại ngay. Cái hay của "ca sĩ chạy điện" là họ không biết mệt, không đòi tăng cát sê, không dỗi bầu show và tuyệt đối nói không với xì căng đan.

Hương vị mới của âm nhạc

Khán giả dường như chẳng mấy quan tâm ca sĩ có thật hay không. Họ chỉ cần nghe "hợp tai, hợp trend". Không drama, không hát hụt hơi, không... quên lời, chỉ cần cảm giác "nghe là ghiền" - và AI đang đáp ứng đủ liều.

Những bản phối do AI tạo ra, từ rock, ballad cho đến bolero, khiến người nghe hứng thú. Một thuật toán biết phối hợp âm thanh, nhịp điệu và giai điệu cũng có thể khiến người ta... lắc lư theo nhịp. Một khán giả thốt lên: "Nghe AI hát sướng lỗ tai vì không phô, không chênh. Ca sĩ thật hát live đôi khi như... mèo hen, còn AI lúc nào cũng 100 điểm".

Chưa kể, hình ảnh minh họa toàn nam thanh nữ tú 3D đẹp không tì vết. Vừa nghe hay, vừa ngắm đẹp, lại bắt trend nhanh như điện, bảo sao các bản nhạc AI như Vạn lý sầu thu về hơn 10 triệu lượt xem, còn Đà Lạt còn mưa không em đạt 18 triệu lượt xem trong vòng 3 tháng. Có người nghe Chờ đông, Thuở ấy có em... phối rock còn tưởng ban nhạc mới nổi nào, hóa ra toàn là công nghệ.

Có thể nói, AI đang làm mới cách thưởng thức âm nhạc: tốc độ và tiện lợi. Nghe một bài hát AI, người ta không còn tranh luận "cái này hay hơn hay không", mà chỉ đơn giản là bật lặp lại và thưởng thức. Và lượt nghe thì... không nói dối.

Nghệ sĩ 'toát mồ hôi'

Khi làn sóng AI ập đến, giới chuyên môn chia phe rõ rệt. Ca sĩ Ngọc Anh tuyên bố: "Có chết cũng không hát nhạc AI". Nhà thiết kế Đức Hùng cũng chốt: "Tôi tôn trọng cảm xúc từ trái tim". Với họ, làm sao thuật toán vô tri lại viết nên những nốt nhạc khiến người ta rơi lệ?

Nhạc sĩ Đông Thiên Đức ví von AI chỉ tạo ra những "bản nháp âm thanh" vô hồn, sửa lại nghe rất... dị dạng. Nhạc sĩ Tô Hiếu nhìn thấy nguy cơ đời thường: cơm áo. Anh thẳng thắn: "Nhiều đồng nghiệp nản nghề. Ca sĩ chọn nhạc AI vì rẻ và không tốn bản quyền". Giờ cơm áo đang bị... robot tranh giành.

Nhưng cũng có những nghệ sĩ thực tế hơn. Họ tận dụng AI để phối nhạc, thử nghiệm phong cách mới, hoặc để AI hát hộ khi giọng thật chưa đạt. Nhạc sĩ Nam Vĩnh thừa nhận: "Khi tôi hát quá tệ trong phòng thu, AI giúp tôi cứu bài hát". Một sự thừa nhận vừa chân thực vừa hài hước, nhưng cho thấy AI thử thách cách nghệ sĩ làm nghề và giữ bản sắc.

Cuộc 'gặp gỡ' AI và con người

Nguyên Vũ là ca sĩ đầu tiên mua bản quyền Say một đời vì em, chỉnh sửa lời và phối khí lại theo phong cách của mình. Khi được hỏi đang đối đầu với AI, anh thẳng thắn: "AI có thể tạo âm thanh, giai điệu bắt tai, nhưng linh hồn vẫn thuộc về con người". Theo Nguyên Vũ, công nghệ chỉ là bước khởi đầu, còn sáng tạo thực sự vẫn là câu chuyện của trái tim.

Một điểm hài hước là, nhiều khán giả khi nghe phiên bản AI vẫn không biết rằng mình đang nghe... ca sĩ ảo. Nguyên Vũ bật cười: "AI hát chuẩn nhưng không có cảm xúc, còn tôi hát thì... có thể lệch tông một chút, nhưng khán giả biết đâu là thật".

MV Say một đời vì em do Nguyên Vũ thể hiện.

Nhạc AI: phép thử và cơ hội

Nhạc AI đặt ra câu hỏi lớn: âm nhạc là gì? Nếu âm nhạc là công thức, AI làm tốt. Nếu âm nhạc là rung cảm, AI còn cách xa. Nếu âm nhạc là cả hai, AI chỉ mở đường, còn con người phải bồi đắp trải nghiệm.

Nhạc AI cũng mở cơ hội cho những người trước nay chưa bao giờ nghĩ mình có thể làm nhạc. Từ nhân viên văn phòng, sinh viên, đến những tín đồ công nghệ. Họ có thể tạo ra bài hát nghe được, phối nhạc bắt tai, và thậm chí nổi tiếng mà không cần bước vào trường lớp âm nhạc.

Điều này vừa thú vị vừa gây... hoang mang, khi một thế hệ nhà sản xuất online đang xuất hiện, nhanh hơn, rẻ hơn, đôi khi bắt trend tốt hơn cả nghệ sĩ chuyên nghiệp.

Trái tim vẫn là trung tâm

Cuộc chơi nhạc AI cũng khiến khán giả thay đổi cách thưởng thức. Họ đứng trước hai lựa chọn: yêu cầu cảm xúc thật từ ca sĩ hay chỉ cần giai điệu bắt tai.

Thực tế, phần đông chọn... bật nhạc nghe và tận hưởng. Nhưng điều này không có nghĩa âm nhạc con người mất giá trị. Nó chỉ cho thấy AI đang thử thách chuẩn mực, buộc nghệ sĩ nhìn lại bản sắc và khán giả nhận ra nhu cầu thực sự: âm nhạc không chỉ là công thức, mà còn là rung cảm.

Nhạc AI đang "đại náo" làng nhạc Việt, nhưng điều quan trọng nhất trong sáng tạo âm nhạc - trái tim con người - lại là thứ AI chưa từng sở hữu. Và trong khi AI hát như robot, con người vẫn hát bằng hồn, chính sự khác biệt ấy tạo nên giá trị không thể sao chép.