Điều này nhắc nhở chúng ta về guồng xe trẻ hóa vẫn đang quay của căn bệnh đáng sợ thứ 3 này, sau tim mạch và ung thư.

“Không có” và “có cũng như không”

Tiểu đường típ 1 sinh ra đã mắc, nên nói trẻ hóa tức chỉ tiểu đường típ 2. Cả hai đều từ cái sảy insulin, một “không có” và một “có cũng như không”. Thứ gây cảnh “có như không” của tiểu đường típ 2 gọi là đề kháng insulin, tức tình trạng tế bào tự dưng nói không với insulin, thứ đáng lẽ chuyển glucose từ máu vào trong, giúp chúng trang trải và tồn tại.

“Ngọn cờ” chuyển giao

Lý do thực sự khiến tế bào cơ thể “bơ” với insulin đến nay chưa rõ, nhưng trước mắt, đã sẵn cặp đôi béo phì và lười vận động gồm đủ tội danh. Thấy ngay, chẳng tìm đâu xa, chính “ngọn cờ” của mấy cô, mấy bác lại được trao cho bầy trẻ, dẫn chúng tiến nhanh tiến mạnh trên con đường... đái tháo đường!

Béo phì vì đâu nên nỗi?

Nhiều lý giải, người ta cho rằng các tế bào mỡ đâm chọc chi đó các thụ thể, chất dẫn truyền, gây chia uyên rẽ thúy. Không loại trừ chính tuyến tụy bị nhiễm mỡ. Lười vận động, ít chi tiêu năng lượng, tế bào mất động lực, dần mai một tính nhạy cảm với insulin.

Đâu phải nhóc béo phì nào cũng tiểu đường?

Người ta cũng ngờ ngợ, không chỉ béo phì đứng đằng sau các ca “thần đồng” tiểu đường. Khoảng hơn 80% trẻ mắc tiểu đường típ 2 có béo phì, vậy 20% đi đâu? Nghi ngờ đang đổ dồn vào mấy thứ mượn gió bẻ măng như thiếu hụt vitamin D, ít HDL cholesterol, mượn bên tiểu đường típ 1 là tình trạng nhiễm virus (sởi, rubella...), cao huyết áp trẻ em... Không ăn nhập, nhưng phải nhắc chứng buồng trứng đa nang, kẻ dẫn dắt đề kháng insulin có sừng có mỏ, thông qua hormon androgen.

Làm sao phát giác trẻ tiểu đường?

Hẳn đây là nỗi đau đáu của các phụ huynh. Không như người anh em típ 1, tiểu đường típ 2 của trẻ khá nhỏ nhẹ, kiệm lời, đa phần chỉ bị vạch mặt qua xét nghiệm đường huyết tình cờ, nhân nhập viện viêm phế quản, sốt siêu vi... Dù vậy, tứ chứng kinh điển “tiểu nhiều/ khát nhiều/ ăn nhiều/ sụt cân nhiều”, vẫn là bám víu không thể khác cho việc truy vết tiểu đường ở trẻ.

Tiểu nhiều, khát nước, tiểu đường đến sớm

Có ý xếp tiểu nhiều và khát nhiều lên đầu, nhằm nhấn mạnh đây thường là cặp đôi chứng sớm và đập vào mắt nhất của đái tháo đường tuổi măng tơ. Insulin bị cấm cửa, đẩy glucose tràn vào máu và thận sẽ phải thân đứng ra giải quyết, sinh tiểu nhiều cùng khát nhiều. Một đứa trẻ bỗng uống nước như rồng, vào ra toilet như mắc cửi, tiềm năng là một tiểu đường tài không đợi tuổi. Hai dấu còn lại thường lộ muộn hơn. Có trẻ còn đốt cháy giai đoạn, cáo bệnh thẳng bằng biến chứng mắt mờ, đục thủy tinh thể, vết thương khó lành, huyết áp cao...

Gai đen, lạy ông tôi ở bụi này

Gai đen là một điềm chỉ viên tin cậy của kháng insulin, tức trước cả tiểu đường thành bệnh. Được miêu tả là vệt da dày, xám hoặc ngả đen, dọc theo nếp gấp, ở cổ, gáy, vai, nách. Mặc dù, gai đen còn giới thiệu nhiều bệnh khác, nhưng kháng insulin là nên trò hơn cả.

Đừng “đào tạo” con mình thành “thần đồng” tiểu đường

Về phòng ngừa, vẫn khổ lắm nói mãi mấy bài chống béo phì, hạn chế đồ ngọt, thức ăn nhanh, tăng cường rau quả, chống bất động ngồi một chỗ, vận động thể dục thể thao mọi hình thức...

Phụ huynh ngày nay nằm lòng, nhưng sểnh ra là quý tử lên cân, chạy đuổi theo đắp vá sửa chữa. Cái khó, có lẽ đúng thầy đúng bệnh hơn cả lại chính là bụng chủ quan, mềm lòng, không có thời gian và một chút lười của tập thể bố mẹ. Vun vào có thể là những niềm tin vừa giận vừa thương, kiểu “làm gì có chuyện trẻ con mắc tiểu đường”, hoặc “chắc nó chừa con mình ra”, hoặc “tiểu đường trẻ con là do di truyền, nhà ta tông chi họ hàng không ai bệnh thì có mà lo xa”...