Câu chuyện chưa từng có tiền lệ khi nhà sản xuất phim điện ảnh Chốt đơn quyết định dùng AI thay thế gương mặt và giọng nói của diễn viên chính Thùy Tiên. Điều này đang thổi bùng tranh cãi dữ dội trong giới làm phim và khán giả những ngày qua.

Dư luận đặt ra hàng loạt câu hỏi: Phải chăng phim ảnh đang trở thành công cụ để né tránh trách nhiệm xã hội? Và AI sẽ đưa nghề diễn đi về đâu?

Những rủi ro về đạo đức khi AI thay thế diễn viên

Thùy Tiên từng là một trong những điểm nhấn thu hút khán giả cho Chốt đơn, bộ phim điện ảnh đầu tay mà cô thử sức và đảm nhận vai chính. Nhưng sau khi người đẹp vướng vào vòng xoáy pháp lý, nhà sản xuất buộc phải "chốt" phương án bất đắc dĩ: giữ nguyên phần diễn xuất nhưng thay hoàn toàn gương mặt bằng công nghệ AI và sử dụng giọng lồng tiếng để thay thế.

Bộ phim vì vậy có thể ra rạp đúng kế hoạch, nhưng câu hỏi lớn hơn được đặt ra: đây là một quyết định dũng cảm để "giải cứu" cả ê kíp, hay là cánh cửa mở ra những hệ lụy lâu dài về đạo đức và nghệ thuật?

Trao đổi với Tuổi Trẻ Cười, thượng tá, tiến sĩ Đào Trung Hiếu - chuyên gia tội phạm học, nhà biên kịch phim - đã gọi việc này là "giải pháp kỹ thuật khả thi nhưng đầy rủi ro đạo đức".

Theo ông, điện ảnh không chỉ là một sản phẩm thương mại, mà còn là hệ sinh thái cảm xúc, nơi mà khán giả kết nối với nhân vật, cảm nhận thông điệp và lưu giữ cả những sự thật xã hội.

"Dùng AI để 'vá lỗi' là hợp lý trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn nó dễ tạo tiền lệ rằng một con người có thể bị tẩy xóa khỏi tác phẩm chỉ vì scandal, dù chưa có bản án nào kết tội", ông nói.

Ở góc nhìn của một biên kịch, ông Hiếu cho rằng điều quan trọng nhất trong diễn xuất không nằm ở lời thoại, mà nằm ở cảm xúc thật: "Cái rùng mình, cái ngập ngừng, cái run giọng trong một cảnh khóc - AI chưa làm được điều đó. Khi một con người bị thay bằng mô hình dữ liệu, cái mất không chỉ là khuôn mặt, mà là linh hồn của nhân vật".

Sự thay thế không đến từ yếu tố chuyên môn, mà đơn giản vì một lùm xùm đời tư. Đó là điều khiến quyết định này trở nên khó nuốt hơn, không chỉ với khán giả, mà với chính những người làm nghề.

Đạo diễn, diễn viên, nhà biên kịch, những người dành nhiều năm để vun đắp cho một tác phẩm, giờ đây phải sống trong lo sợ rằng chỉ cần một tai nạn cá nhân, mọi công sức sẽ bị "xóa dấu vết" bằng vài dòng mã lập trình.

Phim ảnh cần phản chiếu sự thật

Không thể phủ nhận rằng nhà sản xuất Chốt đơn đang đứng giữa lằn ranh sinh tử của một dự án tốn kém. Trong buổi chia sẻ với báo chí, bà Đinh Thị Thanh Hương - chủ tịch điều hành đơn vị phát hành - mô tả đây là bộ phim khó khăn nhất trong hơn 30 năm bà làm nghề. Đã có lúc bà và ê kíp "muốn từ bỏ", khi vừa đối mặt với scandal lớn, vừa gánh áp lực khủng khiếp từ tài chính, tinh thần và kỳ vọng của cổ đông.

"Chúng tôi phát hành vội vàng thật. Nhưng vì trách nhiệm với đoàn phim, nghệ sĩ và cổ đông, những người đã bỏ tiền cho phim, chúng tôi bắt buộc phải ra mắt dự án này", bà nói.

Lời thú nhận đó khá thực tế, khi một bộ phim không chỉ là sản phẩm nghệ thuật mà còn là công sức tập thể của hàng trăm con người.

Tuy nhiên, bài toán kinh tế dù cấp bách đến đâu cũng không thể bỏ qua trách nhiệm đạo đức của người làm phim. Theo tiến sĩ Đào Trung Hiếu, điện ảnh dù có tính giải trí vẫn là công cụ phản biện, giáo dục và lưu giữ lịch sử xã hội.

"Khi một bộ phim từng ghi dấu một nghệ sĩ, bất kể họ sau này vướng tội gì thì đó vẫn là một chứng tích sáng tạo mà công chúng có quyền ghi nhớ, phân định và đánh giá", ông nhận định.

Nếu mỗi lần nghệ sĩ vướng scandal, nhà sản xuất lập tức "xóa sạch" khỏi màn ảnh thì phim ảnh sẽ không còn là tấm gương phản chiếu xã hội, mà trở thành một công cụ đánh tráo sự thật. Sự thật, đôi khi đau đớn, nhưng vẫn cần được bảo lưu như một phần của lịch sử nghệ thuật.

Theo ông Hiếu, giải pháp dung hòa hoàn toàn có thể được tính đến: tạm hoãn phát hành trong thời gian nhạy cảm, gắn cảnh báo nội dung, hoặc để công chúng tự phân xử. Nhưng thay thế hoàn toàn bằng công nghệ - dù hợp pháp - vẫn là một sự xóa bỏ dấu vết khó lòng biện minh về mặt đạo đức nghệ thuật.

Nghề diễn trong thời đại AI

Một điều đáng lo ngại hơn là nếu xu hướng "thay thế người thật" này trở thành chuẩn mực mới thì tương lai của nghề diễn sẽ đi về đâu?

"Đây là bi kịch tiềm ẩn của nghề diễn trong kỷ nguyên công nghệ cao", ông Đào Trung Hiếu nhận định.

Khi AI trở thành một phương án "bảo hiểm đạo đức" cho nhà sản xuất, diễn viên sẽ luôn sống trong bất an. Không phải vì họ diễn dở, mà vì chỉ một lỗi đời tư cũng có thể khiến họ biến mất khỏi khung hình.

Đó không chỉ là một sự phủ định công sức, mà còn là dấu hiệu cho thấy lòng tin giữa nghệ sĩ và nhà sản xuất đang bị thay thế bằng thuật toán và điều khoản pháp lý lạnh lùng.

Nghề diễn, từ chỗ là hành trình hóa thân và truyền cảm xúc, có nguy cơ trở thành "vai tạm bợ", nơi mà bất kỳ ai cũng có thể bị thay thế, chỉ vì một scandal hoặc một cú nhấp chuột.

Tương lai của điện ảnh, như lời ông Hiếu, không nằm ở độ sắc nét của hình ảnh AI, mà nằm ở sự chân thực của con người. Một ánh mắt biết nói, một cái run giọng vì xúc động thì không thuật toán nào có thể thay thế được. Và nếu cứ tiếp tục chạy theo công nghệ mà bỏ qua yếu tố con người, điện ảnh sẽ dần đánh mất bản chất: một nghệ thuật vị nhân sinh.

'Nữ hoàng cảnh nóng' Kiều Trinh công khai bạn trai nông dân sau 3 lần đổ vỡ Kiều Trinh công khai bạn trai mới là một fan trung thành suốt 20 năm. Dù yêu xa, anh vẫn lập tức bay vào chăm sóc khi cô đổ bệnh.

TikToker Phạm Thoại bị công an mời lên làm việc Vì tự nhận là đại sứ chương trình xúc tiến thương mại cấp quốc gia, TikToker Phạm Thoại vừa bị Công an Hà Nội mời lên làm việc.

Hồng Đào chọn viện dưỡng lão, Quang Minh sống ra sao bên bạn gái kém 37 tuổi? Ở tuổi 63, Hồng Đào chuẩn bị sẵn cho cuộc sống trong viện dưỡng lão. Còn chồng cũ Quang Minh gây chú ý với mối tình bên bạn gái kém 37 tuổi.