Rap Việt: Khi ca từ phản cảm trở thành đặc sản thì sẽ mất 'linh hồn'

Khi người ta hát tình ca, rapper chọn chửi đời. Người ta khen tình yêu, rapper kể thất tình bằng những ngôn từ mà phụ huynh không dám đọc to.

Có thời, cứ ai rap càng bậy thì càng được khen "chất". Khán giả cười, rapper nổi, còn YouTube thì tính view (lượt xem) mỏi tay. Thế nhưng, sau hàng loạt vụ việc ca từ phản cảm bị "tuýt còi", làng rap Việt bỗng chững lại.

Mới đây, hàng loạt MV triệu view của Binz như Krazy, They Said, Thôi anh không chơi đâu... bất ngờ biến mất khỏi YouTube.

Những câu rap như "Anh là con nghiện, em là chất kích thích" nghe xong chỉ thấy... chóng mặt. Không ai biết Binz tự ẩn hay có "ai đó nhắc nhở", nhưng thời điểm biến mất lại trùng khớp với đợt chấn chỉnh mạnh tay của cơ quan quản lý, khiến dân mạng gọi vui đây là "mùa thanh lọc đầu tiên" của rap Việt.

Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM, Cục Nghệ thuật biểu diễn cũng ra nhiều văn bản yêu cầu làm sạch lời nhạc. NSND Xuân Bắc nói ngắn gọn mà chí lý: "Nghệ thuật là cuộc sống, nhưng cuộc sống ấy phải được chọn lọc". Một câu nói tưởng nhẹ, mà khiến nhiều rapper phải... bật Google tìm từ đồng nghĩa với "tục".

Trước đó vài ngày, loạt nghệ sĩ bị "réo tên" vì có sản phẩm biểu hiện lệch chuẩn văn hóa, ca từ nhảm nhí, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức của khán giả trẻ như Pháo với Sự nghiệp chướng; Rapper GDucky với Miền mộng mị; Hoàng Tôn, Andree và Tinle với CLME; Andree với bài Kẹo. Ca sĩ B Ray và Đạt G bị nhắc tên vì Cao ốc 20; Andree và Bình Gold với ca khúc Em iu.

Rap Việt hết thời với các chiêu trò gây sốc

Thời mới nổi, rap Việt được xem như "phản ứng hóa học" của giới trẻ với showbiz bóng bẩy. Khi người ta hát tình ca, rapper chọn chửi đời. Người ta khen tình yêu, rapper kể thất tình bằng những ngôn từ mà phụ huynh không dám đọc to.

Sự "đời" ấy từng được một số khán giả gọi là "cá tính", "chất chơi"... Nhưng khi ai cũng "đời", mà toàn... một kiểu đời, thì chẳng còn gì mới để sốc nữa.

Nhiều rapper trẻ từng tin rằng khán giả thích nghe chửi. Giờ họ phát hiện, khán giả chỉ thích nghe thật. Cái "real" không nằm ở việc dám nói bậy, mà ở việc dám nói đúng.

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung từng nói: "Âm nhạc phải mang giá trị nhân văn, không thể là công cụ gây sốc". Rapper Rhymastic cũng thú nhận: "Dùng lời tục dễ, dùng lời hay mà vẫn 'chất' mới khó".

Khi chiêu "tục để nổi" mất tác dụng, người làm nhạc phải dựa vào năng lực thật, chứ không phải khả năng... tra từ cấm.

Khi rap nói ít mà thấm nhiều

Rap vốn sinh ra từ tự do, và không ai muốn bóp nghẹt sự tự do đó. Nhưng tự do không có nghĩa là vô tội vạ. Khi ca từ phản cảm trở thành "đặc sản", rap sẽ mất linh hồn.

Một chuyên gia truyền thông cho hay: "Rap không cần hiền đi, nhưng cần tinh tế hơn. Đừng tạo ấn tượng bằng sự suồng sã, hãy tạo dư âm bằng cảm xúc". Nói cách khác, rap không cần phải "đục" mới "đậm".

Giờ đây, nếu xem rap Việt như một cơ thể, thì nó đang trong giai đoạn "lọc máu". Những ca từ độc hại bị loại bỏ, còn phần tinh túy - nhịp, flow, thông điệp - được giữ lại. Đó là dấu hiệu trưởng thành, không phải thoái trào.

Rap Việt từng trải qua thời "chửi cho vui", rồi "chửi để nổi". Giờ có lẽ đã đến lúc nói "hát cho sâu". Khán giả hôm nay không còn tò mò với tiếng chửi, mà tò mò với thông điệp. Một bản rap hay bây giờ không cần gây sốc, chỉ cần khiến người nghe bật cười... rồi lặng im suy nghĩ.

Có thể sau đợt thanh lọc này, rap Việt mất vài triệu view, nhưng biết đâu sẽ lấy lại được niềm tin. Và nếu một ngày, các rapper nhìn lại mà bảo: "Ngày xưa mình tục thật", thì đó chính là lúc rap Việt thật sự trưởng thành - bằng âm nhạc, chứ không phải bằng độ "mặn" của lời chửi và sự tục tĩu.