Không rào đón, người ta gọi thẳng là “mùa đông đen tối”.

SARS-CoV-2, tay chơi mút mùa

Thuở còn bỡ ngỡ chúng ta từng tin SARS-CoV-2, một virus hô hấp, sẽ theo lệ tăng tốc vào mùa đông và khựng lại ở mùa hè (SARS/2002 từng chọn mùa hè, sau đó 1 năm đã biến mất tăm). Nhưng rồi sau đó, đặc biệt đợt kịch trần mùa hè vừa rồi như một cái tát vào mặt, cho thấy SARS-CoV-2 là đám mút mùa, chẳng màng xuân hạ thu đông.

Thiên thời của virus hô hấp

Rõ COVID-19 coi trời bằng vung thì sao lại có ý cóng giò mùa đông sắp tới? Thật ra, người ta cho rằng chính Rt phi mã của Delta khiến COVID lơ đẹp thời tiết, chứ không hẳn một đám dân chơi không sợ mưa rơi. Lạnh vẫn là thiên thời muôn thuở của virus hô hấp, trong đó có việc tuyến nhầy hô hấp của vật chủ bị hong khô, tiếp tay truyền nhiễm.

Róng riết thì người ta không ngại cái lạnh, mà ngại vấn nạn mùa đông, khiến người người co ro trong nhà với hệ thống thông khí yếu kém - một tử huyệt nhắc đi nhắc lại khiến Delta lây nhiễm vượt khung.

Dịch chồng dịch

Tuy vậy, thứ đau đáu hơn nhiều đó là vấn nạn dịch chồng dịch, khi hội đoàn virus mùa lạnh truyền thống như cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV), adenovius, rhinovius vào vụ cùng COVID. Núi không thể 2 hổ, thường chỉ có 1 virus giành ưu thế. Tức không chắc cúm hay RSV chị hứng em nâng tăng lây nhiễm, hay độc lực của COVID-19. Dù vậy, rõ không thể không lo ngại cho hệ miễn dịch 1 cổ 2 tròng của chúng ta. Trớ trêu cúm luôn là hình mẫu mà người dõi mong COVID noi theo, lại có cơ là thứ xách động COVID làm cú chót long trời lở đất.

Bà đỡ biến thể

Hơn cả, miễn dịch tứ bề thọ địch là cơ hội xuất hiện biến thể, có thể vô tiền khoáng hậu ăn đứt tiền nhiệm. Delta được cho là đột biến thành công nhất của SARS-CoV-2, đã gần xong vòng đời. Tai hại khi nhân loại lại phải nghiệp quật lại từ đầu với một triều đại COVID chết giẫm mới.

Miễn dịch lỡ làng

Mùa đông còn đến trong cảnh lỡ làng của độ phủ vaccine. Không sớm không muộn, còn là thời điểm mà hiệu giá vaccine của hàng tỉ người đến hạn bay màu dưới mức khả dụng.

Nạn nhân trẻ con

Mùa đông còn bộc lộ điểm yếu chí mạng khác mang tên trẻ con. Trẻ con mũi dãi lòng thòng, con bệnh của cảm lạnh, hợp bào virus, rhinovius..., ngặt lại gần như chưa có mũi vaccine nào lận lưng. Triệu chứng COVID-19 không khác cảm hàn, nên “mùa đông đen tối” dự rối như canh hẹ với việc tầm soát bệnh trẻ con. Phụ huynh lẫn y tế một phen thở ra khói với các ca ngoáy mũi.

Phép thử nặng ký

Vụ COVID cuối năm còn mở ra lắm hệ lụy đường dài. Mùa đông cận kề đang được xem là phép thử của hàng loạt toan tính sống chung với dịch, miễn dịch cộng đồng, mũi vaccine tăng cường... Một kết quả phũ phàng, chưa đủ sổ toẹt nhưng chắc chắn làm chúng ta chậm bước. Choáng váng với số F0 mùa lễ Tạ ơn, đẩy nhiều quốc gia quáng quàng quay lại lockdown. Hi vọng chưa kịp tròn vành rõ chữ có thể vỡ vụn và không có cơ hồi phục.

Vỡ mộng virus theo mùa

Sâu xa hơn, mùa đông tệ hại sẽ làm vỡ mộng kế hoạch sống chung với dịch, với điều kiện SARS-CoV-2 xử sự như người anh em cúm mùa. Dù COVID-19 được xác định là dịch bệnh 4 mùa, nhưng tận đáy lòng người ta vẫn mong mỏi chúng hành xử có mức độ như một căn bệnh theo mùa.

Trong nguy có cơ

Nói vậy nhưng cũng có lắm bộ óc thông tuệ cho rằng không đến độ bi quan đến thế. Mùa Noel năm nay khác nhiều cùng kỳ năm ngoái. Lên bờ xuống ruộng đã dạy khôn nhân loại ít nhiều về COVID. Độ phủ vaccine và miễn dịch cộng đồng dở ương, nhưng không còn như thuở tay không tấc sắt. Chúng ta có thể phải giơ thêm một má cho Delta tát, nhưng không còn chết sợ đờ người.

Thậm chí có ý biết đâu COVID-19 đến hồi tận số, người không diệt được thì Trời diệt chúng thay ta. Cơn nắng chói gây thất vọng nhưng biết đâu mùa đông, với biến số thiên cơ bất khả lậu lại giúp dịch bệnh thoái trào, thậm chí nốc-ao. Đừng quên đại dịch đang bước vào chương cuối của nó.

Thủ thế

Tóm lại, đại dịch phần nào ngã ngũ, hết thảy con bài đều đã ngửa. Khí hậu, thời tiết, UV, sức gió... một thời bị xếp lại, giờ là lúc xới lên với tư cách biến số thành bại của ván cờ tàn. Mọi sự đã xếp đặt chỉ còn chờ gió đông. Việc theo dõi khí tượng có thể quan trọng chẳng kém số ca mắc, ca tử vong, số mũi tiêm vaccine.

Trời thương hay Trời hại, COVID có chịu chơi theo mùa, không ai biết. Việc của chúng ta vẫn là 5 K + vaccine + giường bệnh. Trong đó tham số mới là vaccine cho trẻ em, khoảng trống hàng rào miễn dịch còn toang hoác. Con tạo xoay vần, Giao thừa năm 2022 sắp điểm, khắc biết chúng ta có vượt và vượt thế nào với bài test mùa đông COVID.