Nhẹ như gãi ngứa

Chỉ đứng sau đau, ngứa là triệu chứng đại trà, nhưng rất hay bị xem nhẹ. Cứ gì lớt phớt bên ngoài lại bị gọi “như gãi ngứa”. 

Chung quy hơn 7 tỷ người trên hành tinh  cùng chia nhau 4 cơ chế ngứa: tại da (khô da, mày đay, eczema, viêm da tiếp xúc, lang ben, lác biến...), tại cơ quan không phải da (dị ứng, tắc mật, thận mạn...), thần kinh (đa xơ cứng), và tâm thần.

Ngứa trong máu ngứa ra!

Cho dễ nhớ, chỉ cần biết 2 thứ ngứa trên đời là “ngứa tại da” và “ngứa không phải tại da”. Nhóm sau còn  gọi là ngứa toàn thân /ngứa hệ thống. Ngứa trong máu, là một thuật ngữ “chế”, cho dễ mường tượng, chỉ nhóm ngứa hệ thống này.  

Ngứa trong máu thường do các bệnh lý dị ứng, tắc mật, thận mạn tính, cường/suy giáp, tiểu đường, thiếu sắt, tăng hồng cầu vô căn... Xé lẻ, ngứa còn được gắn mác có chỉ dẫn  địa lý  rõ ràng  như “ngứa tắc mật”, “ngứa suy giáp”, “ngứa tâm thần”...

Ngứa và hội chứng cận ung thư

Quay  lại chủ đề, ngứa dính líu thế nào đến ung thư? Không đùa, có đến  20% bệnh nhân ung thư xuất hiện triệu chứng ngứa này khác. Ngứa, hẳn hòi, là thành viên của Paraneoplastic Syndrome - hội chứng cận ung thư, chỉ tập hợp những triệu chứng do ung thư, nhưng xuất hiện xa vị trí của khối u, rất có giá trị chẩn đoán sớm ung thư. 

Ung thư nào hay ngứa 

Ngứa phổ biến ở bệnh máu ác tính (hodgkin, u lympho T, máu trắng..), ung thư da (tế bào đáy, tế bào vảy), ung thư gan, ống túi mật, tụy, vú...Hầu hết ngứa ung thư là ngứa toàn thân. 

Kèm nhân chứng vật chứng

Ngứa ác tính, tạm gọi vậy, diễn biến từ nhẹ như muỗi đốt đến ngứa điên đảo, tắm gội suốt ngày không khỏi. Chung quy, nếu xét “nhân thân” rất khó nhìn ra ngứa ung thư so với vô số cơn ngứa thượng vàng hạ cám. Lúc này, triệu chứng kèm theo sẽ ra tay phân định. Hết sức cảnh giác với các cơn ngứa lãng đãng, tịnh không tìm thấy tổn thương  da nào, những cơn ngứa kèm sốt, sụt cân, chướng bụng, vàng da, đổ mồ hôi đêm...

Khối u ngứa ngáy thế nào?

Nhiều người thắc mắc, bằng cách nào  ung thư lại chọn cơn ngứa làm phát ngôn  viên? Đa phần do khối u kích thích thần kinh trên da, phản ứng cơ thể với khối u /hội chứng cận ung thư, do cơ quan sinh u phát ngứa...Kinh điển ung thư đường mật, ung thư tụy, khi khối u gây nghẽn tắt  đường mật dẫn đến ứ động muối mật trên da, sinh ngứa.

Suy đoán vô tội trước

Ngứa do ung thư, dù gì, không địch lại về lượng so với vô số chủng ngứa đông như quân Nguyên. Trước bất kỳ cơn ngứa, cần dùng nguyên tắc “suy đoán vô tội” trước, tin tốt trước, điều xấu nghĩ sau. 

Dưới đây là nhận diện cơ bản của vài cơn ngứa thịnh hành, có thể sinh báo động giả với bệnh ác tính :

• Khó chịu, đổ mồ hôi, giảm cân và đánh trống ngực (cường giáp )
• Da khô, tăng cân, sa sút tâm thần ( suy giáp) 
• Đau đầu, rụng tốc, biếng ăn, lười vận động ( (thiếu máu thiếu sắt )
• Tê, yếu, ngứa chi, rối loạn thị lực (đa xơ cứng )
• Phân mỡ, vàng da, đau hạ sườn phải (tắc mật)
• Tiểu nhiều, khát nước và sút cân (tiểu đường) ...

Kết cỏ ngậm vành

Ngứa, dù độ nhạy và đặc hiệu không cao, nhưng lắm khi lại là thứ duy nhất có công cứu mạng, đánh động sớm ai đó về căn bệnh ác tính. Thật ra, chỉ cần làm được vậy với tiểu đường, suy thận, suy giáp, thì ngứa cũng đã xứng kết cỏ ngậm vành.