Cuối cùng thì MXH Facebook cũng có một bước đi dứt khoát hướng tới chống lại tin giả, bịa đặt, một hạng mục nằm trong danh sách ước ao của các chuyên gia nhiều năm qua. MXH này vừa thông báo sẽ ra sức cải chính những thông tin sai biệt về virus corona trên nền tảng của mình. Trong những tuần tới, công ty sẽ bắt đầu chuyển hướng người đã từng like, từng phản ứng hay bình luận trên “những thông tin sai biệt” về covid-19, tới những nguồn thông tin đáng tin cậy hơn, như website “giải độc” của WHO.

Đây là một trong những lần đầu tiên Facebook đưa ra cảnh báo tới một đối tượng người dùng trong quá khứ đã tương tác với thông tin sai sự thật. Các chuyên gia đã tranh cãi vấn đề này suốt nhiều năm qua, khi MXH trở thành, không hơn không kém, một “ổ” thông tin sai lệch làm vấy bẩn các tranh luận công khai và yêu cầu MXH phải có biện pháp ứng phó.

“Chúng tôi muốn kết nối những người có thể đã từng tương tác với thông tin có hại về virus với sự thật từ những nguồn uy tín, trong trường hợp họ đã từng đọc hay nghe thấy chúng trên Facebook,” Guy Rosen, Phó chủ tịch quản lý sản phẩm của Facebook, thông báo trong một blog của công ty hôm thứ Ba. Những thông báo sẽ áp dụng chỉ trên Facebook, không trên Instagram và WhatsApp.

Từ đầu đại dịch đến nay, người dùng đã và vẫn đang đăng những bịa đặt phổ biến và nguy hiểm về virus, trong đó bao gồm thuốc chữa dỏm, những “bí mật” về gốc gác của con virus. Ngược lại, các công ty như Facebook, Youtube và Twitter cũng tăng cường các biện pháp của mình nhằm đánh dấu và đôi khi xóa thẳng tay các nội dung như thế. Chỉ riêng trong tháng Ba, Facebook cho biết đã đánh dấu 40 triệu post nội dung là “sai” trên nền tảng, đến từ đội ngũ kiểm chứng thông tin độc lập.

Dù vậy, vẫn còn vô vàn thông tin sai lệch về virus vẫn lọt lưới kiểm chứng – hoặc đã quá muộn, khi hàng vạn người đã xem qua. 

Facebook còn bao gồm một screenshot tin nhắn chỉ ra người dùng thấy họ đã tương tác với thông tin sai, và hướng họ tới các nguồn tài nguyên của WHO, mặc dù vẫn khá… hiền, và không giống lắm với một cảnh báo nghiêm trọng. Một số người đã đề nghị dùng những thông báo quyết liệt hơn để “sửa lưng” các trường hợp nhận định cá nhân sai lệch – phát ngôn viên của Facebook cho biết thiết kế trong blog vẫn còn “sơ khai”, và công ty đang thử nghiệm các phiên bản “thẳng thừng” hơn.

Về phần những nhà phê bình, bước đi này của Facebook, dù còn khá nhẹ tay, là một điều đáng hoan nghênh. Nhiều học giả và chuyên gia đã từ lâu chỉ trích Facebook vì khả năng kiểm duyệt nội dung lơi lỏng không chỉ các đề tài liên quan tới covid-19, mà còn nhiều thông tin thiếu chính xác khác ở các chủ đề như nhập cư và chính trị. Facebook và nhiều công ty MXH khác đã lưỡng lự không xem thông tin dễ gây tranh chấp về chính trị là sai, cho rằng kiểm soát nội dung quá tay cũng sẽ hạn chế quyền tự do ngôn luận.

Ít ra với virus corona, Facebook đã ra tay! 

Fadi Quran, giám đốc Avaaz, một nhóm hoạt động chính sách phi lợi nhuận, cho biết, “Facebook đã có nước đi đầu tiên dọn dẹp đại dịch thông tin nguy hại về virus corona, nhưng nó có thể làm nhiều hơn thế rất nhiều để bảo vệ người dùng trước thông tin sai lệch. Avaaz là một trong nhiều nhóm luôn liên tiếp thúc đẩy việc kiểm chứng thông tin và chỉnh sửa toàn diện hơn trên nền tảng Facebook, không chỉ riêng các nội dung về covid-19. Nghiên cứu do Avaaz đề xuất chỉ ra rằng các điều chỉnh của Facebook có ảnh hưởng rất lớn trong việc định hình quan điểm của người dùng, có thể làm giảm đi niềm tin của họ vào tin thất thiệt những 50%.”

Dù sao thì việc đả phá một nhận định hay quan điểm, hay thông tin sai lệch về con virus corona vẫn dễ dàng hơn xác định độ chân thật của một đòn tấn công vào một chính khách. Về mức độ hiệu quả, dễ thôi, cứ tìm like vài thông tin trên Facebook bây giờ, và… check inbox (hoặc, thử nghĩ xem liệu điều ta tin có thật đúng chưa?)