Nhờ “y thuật”, tia tử ngoại, hồng ngoại, laser… giúp “trấn” nhiều con bệnh , từ vảy nến, eczema, bạch biến, chắp lẹo đến viêm khớp, vàng da, võng mạc, mất ngủ...

Bộ ngũ chữa chạy ung thư

Quang liệu pháp còn  tiến cử một thành viên ưu tú  tham gia, biến bộ tứ trị liệu ung thư hiện hành thành  bộ ngũ, gồm phẫu thuật -hóa trị- xạ trị- miễn dịch liệu pháp và liệu pháp quang động. Nhân vật đang nói xếp sau cùng.

Liệu pháp quang độc 

Quang động liệu pháp (Photodynamic Therapy-PDT), khác gì với quang liệu pháp, nếu không phải mỗi chữ “động”? Thật ra, nhờ chữ “động” này mà  ánh sáng khôn ngoan và “cơ bắp” hơn trong việc hạ thủ các tế bào ác tính. 

Nhiễm độc quang

Liệu pháp PDT dựa trên 3 thành phần chính “chất cảm quan + nguồn sáng + oxy mô”. Tận tay thì một quy trình quang động như sau :

Đầu tiên chất cảm quang (photosensitizer) được bơm vào máu, chúng sẽ tìm đến các tế bào ung thư và phục chờ ở đấy. Tiếp theo, một ánh sáng được dẫn vào trong, phản ứng với chất cảm quang cài cắm sẵn, sinh ra các oxy hoạt lực, tiêu diệt các tế bào ác tính xung quanh. Chính xác là một ca nhiễm độc, gọi là nhiễm độc quang.

Nở hoa trong lòng địch

Chữ “động” ở trên phần nào sáng tỏ. Các photosensitizer vừa là tay chỉ điểm vừa là  “ngựa thành Troy”, liên thủ với ánh sáng, hành quyết tế bào ung thư ngay trong lòng của chúng, việc mà một mình ánh sáng khó làm tốt hơn. “Con dao” ánh sáng, trường hợp này, không trực tiếp hạ thủ như cách chúng thường làm, mà qua các oxy hoạt lực. Thật ra, PDT còn kết liễu khối u theo đòn truyền thống, là phá hỏng mạch máu tiếp tế, và gọi hệ miễn dịch đến “hai đánh một, không chột cũng què”.

Chọn mặt song sát

Điểm mấu chốt là chọn chính xác cặp liên thủ để sinh phản ứng. Lãnh phần ngoại kích thường là laser, LED, IPL, trong khi các photosensitizer hay dùng là  photofrin, allumera, purlytin...

Lợi hại nhưng không sâu 

Mất hứng, nhưng phải nói sớm. Hạn chế lớn của quang động  là ánh sáng kích hoạt khó xuyên mô quá sâu. Do vậy, danh sách lên thớt của PDT chủ yếu là các khối u bề mặt, trên hoặc dưới da, trên bề mặt nội tạng hoặc các khoang. Cả thế thì PDT cũng khó hốt trọn  khối u kích thước to, và hiện đang chào thua ung thư di căn tứ tán.

Thân chủ đông đảo và còn tăng

Theo đó, hiện các khối u được điều trị hoặc giảm nhẹ, thành công qua tay PDT gồm  ung thư vòm họng (hiệu quả 75-100% giai đoạn sớm), thực quản, bàng quang, ung thư phổi không tế bào nhỏ (90% giai đoạn sớm), tiền ung thư barrett thực quản ,dạ dày (85%), ống mật, trực tràng, tụy… Tương lai, khi tìm được chất cảm quang bắt sáng mạnh hơn, nguồn sáng xuyên mô sâu hơn,  còn có thể kết nạp thêm u  não, tiền liệt tuyến, cổ tử cung...

Xâm lấn tối thiểu và độc hại tối thiểu

Của ít lòng nhiều, quang động liệu pháp có gì hơn các liệu pháp còn lại, để người ta chọn chúng? Xâm lấn tối thiểu và độc hại tối thiểu, PDT được công nhận là một chiến lược “cây gậy và củ cà rốt” trị liệu ung thư có nghề. Dao mổ kim loại thay bằng dao mổ photon, PDT diệt gian trừ bạo ung thư, nhưng không hoặc tổn hại rất ít tế bào lành. 

Tiện thể, chất cảm quang được tế bào lành lẫn ác hấp thụ và đào thải, nhưng chúng ở lại  chờ đại binh trong tế bào ung thư lâu hơn. Một sự lưu luyến ngàn vàng, từ đó nhìn ra lợi hại của quang động liệu pháp.

Tương lai thuộc về ánh sáng!

Khen tặng tạm đủ. Với sở trường sở đoản, PDT vẫn còn là tay “binh nhất” trong đoàn quân chống ung thư. Dẫu vậy với tấm bằng “xâm lấn tối thiểu và độc hại tối thiểu” thì dự hậu PDT là sáng sủa, khi những giới hạn dần khắc phục. Tương lai thuộc về ánh sáng, nghe sáo, nhưng không phi lý chút nào.

Tài lẻ 

Chăm bẳm vào khối u,  sinh hiểu nhầm quang động  là “nhà thơ một bài”. Các khổ chủ bệnh ngoài da, bao gồm mụn trứng cá, sùi mào gà…,hưởng lợi  từ PDT không kém cha chú. Những ai đang xấc bấc với mụn đen, mụn đỏ, hẳn sẽ quen tai dần với ALA-PDT, MAL-PDT, các kiểu  quang động  lấy tên theo chất cảm quang, ALA (5-aminolevulinic acid), MLA (metyl este của ALA)…