Hiện có hàng ngàn biến chủng SARS-CoV-2 đang lưu hành. Trong nhóm biến chủng mới nổi , “gấu” nhất có biến thể B.1.17 (phát hiện ở Anh), B.1.351 (Nam Phi), P.1 (Brazil) và vơ-đét B.1.617 (Ấn Độ). Việt Nam hiện gom gần đủ mặt “đại hội võ lâm”.

● Xuất hiện biến chủng lai tạo mới, vậy có phải Việt Nam “phát minh” ra chủng mới?

- Biến chủng ra đời từ đột biến. Đột biến tức sao chép di truyền lỗi, không giống bản gốc. SARS-CoV-2 là virus RNA chỉ nhân lên và sao chép trong tế bào người. Nghĩa là sẽ có ai đó là “lò ấp”, còn  chuyện “bản quyền” phải xét kỹ.

● Chủng Ấn Độ  dữ dằn nhất hiện nay? Có phải vì chúng mà làn sóng Covid-19 mới ở ta khó nhằn ?

- Biến chủng Ấn chứa 13 đột biến cũ - mới, trong đó có 3 đột biến E484Q, L452R, P681H nhiều sinh sự. Chủng Ấn xây dựng trên nền chủng Anh, nên thửa luôn đặc điểm lây lan nhanh (tăng 70%) và nghi ngờ “đạo” luôn tài tránh thoát miễn dịch, sở trường của chủng Nam Phi. Việt Nam hiện đã có mặt “ngoại kiều” Ấn này, với thể B1.617.2.

● Nghe nói chủng lai vừa phát hiện ở ta là xếp sòng vì có hai “dòng máu”của chủng Anh và Ấn ?

- Nên hiểu lai theo nghĩa “vừa có cái này vừa có kia” hơn là chuyện “phối giống” .Theo đó, người ta tìm thấy một đột biến trên  protein S (gai) của chủng B.1.617.2 (Ấn) giống một đột biến trên B.1.1.7 (Anh), đều có mặt tại Việt Nam. Tay chơi mới Âu-Á, được cho sở hữu khả năng phát tán rộng, lây nhiễm nhanh, tải lượng virus cao, nhất là tại họng cổ. Hiện chỉ đến thế, ngọn ngành cần nghiên cứu thêm.

● Cái đáng sợ của các biến chủng mới là gì ? Lây lan nhanh hay độc lực mạnh hơn ?

Với virus, đột biến hà rầm, và không phải thứ nào cũng hại, có khi “nghiệp quật” chính virus.

Trước một biến chủng mới, xem lành dữ, người ta  coi giò coi cẳng qua các yếu tố: lây lan, gây bệnh nặng /nhẹ, lẩn tránh xét nghiệm, tránh thoát miễn dịch... Né  đạn vaccine là mối lo hơn hết, bởi đây là cú chót. Với loạt biến chủng mới, chỉ ghi nhận khả năng lây lan nhanh, những thứ khác chưa ngã ngũ.

● Chết dở là mấy thứ biến chủng có biến vaccine thành công cốc?

Có nhiều loại kháng thể (trung hòa, sát thủ...) sinh ra từ miễn dịch tự nhiên hay vaccine. Nghĩa là khả năng 1 chọi 3, một phát tiêm bao luôn vài biến thể là có. Cơ hội càng cao với đột biến riêng lẽ, chưa biến dạng virus gốc, trường hợp xấu nhất mới xóa bài làm lại. Hiện, các biến chủng cơ bản vẫn xài ruột gốc Vũ Hán 2 năm về trước.

● Nghe bảo vaccine hiện có vẫn xài tốt với các biến chủng?

Tin cho hay đa số vaccine hiện hành vẫn đủ tay chơi với  Covid-19, tuy hiệu quả có giảm sút. Cần kiểm chứng, một nghiên cứu cho biết vaccine Pfizer và AstraZeneca chống được chủng Ấn Độ, với 88% và 66% hiệu quả. Các vaccine khác tham khảo thêm.

● Lỡ mai vaccine chào thua, liệu có kịp bào chế vaccine mới ?

Tạm yên tâm khoản “làm lại từ đầu”. Đối đế người ta vẫn có cách đối phó bằng các mũi bổ sung, mũi nhắc lại, kiểu tung “bản vá”. Lý tưởng là tìm ra kháng thể đa-di-năng. Đừng quên vaccine hiện nay chỉ có miễn dịch 6 tháng - 1 năm, cho nên, việc nhận mũi tiêm “cập nhật” không phải vấn đề lớn.

● Quả lo là đã tiêm chủng, liệu có mắc lại chủng đó hay chủng khác không?

Không có vaccine nào ăn chắc 100%. Việc mắc chủng mới sau mũi tiêm cho chủng cũ, lý thuyết là có. Đột biến vô chừng, việc chúng ta phải chạy theo “sáng nắng chiều mưa” của Covid-19 là hiện hữu.

● Dù gì có tiêm vẫn hơn không có gì ?

Hoàn toàn thỏa đáng. Miếng khi đói bằng gói khi no,  dù thế nào trong người đã  có kháng thể thì yên tâm, lỡ mắc bệnh cũng nhẹ và nhanh khỏi hơn tay trắng. Thực tế, chuyện khác không nói, thành công của các vaccine hiện nay tập trung vào việc giảm số nhập viện, giảm bệnh nặng và  giảm tỉ lệ tử vong.

Kiểu gì vẫn phải 5K + vaccine cho tốt, không phải quá lăn tăn chuyện biến thể, lai tạo tổ cho Covid- 19 được nước.