Công cán dày cộp 

Dù gì thử điểm qua bảng thành tích dày cả đống của đậu phộng:

Phụng sự tim mạch (chất béo không bảo hòa, chống oxyhóa/resveratrol, isoflavones, phytosterol, acid oleic, acid phytic...), khống chế cholesterol, giảm cân (chất xơ), xương khớp (Ca,P, Mg), đẹp da (vitaminE), ngừa sỏi mật (giảm cholesterol), dị tật thai nhi (acid folic)... 

Đủ mặt chất béo đơn, béo đa

Hơn cả, thượng thặng của đậu phộng tập trung ở khoản chất béo (44-56%), đủ mặt béo bão hòa, không bão hòa đơn và đôi. Đậu phộng còn ăn tiền khoản chỉ số đường huyết /GI thấp. 

Bóng mờ phủ vàng son

Tuy vậy, như đã nói, aflatoxin đã phủ bóng mờ lên vàng son của đậu phộng. Aflatoxin, như đã biết, là cái tên luôn chễm chệ trên  bố cáo “Wanted/còn sống hay đã chết” của IARC/tổ chức nghiên cứu Ung thư Quốc tế. 

Cường quốc ung thư gan và đậu phộng

Màn cặp kè giữa aflatoxin - đậu phộng đáng sợ, càng đáng sợ ở những quốc gia tiêu thụ đậu phộng hàng top như ở ta. Nhắc lại, Việt Nam là một trong những “cường quốc” ung thư gan.

Nền ẩm thực của ta khá chuộng đậu phộng. Đậu phộng hằng hà trên bánh kẹo, đĩa gỏi, gói xôi, đậu phộng da cá, món chay, và không thể thiếu drama “bia kèm lạc”, chưa kể đồ làm sẵn, bơ đậu phộng, bánh đậu phộng...

Vài con số rùng mình

Tham khảo một bảng điều tra thị trường: aflatoxin B1 xuất hiện trong 30% mẫu cà phê, 42% nước tương, 66,7% đồ hộp chay và đến 68,2 % mẫu đậu phộng và sản phẩm từ đậu phộng. Khoảng 1/10 mẫu đậu phộng từ ruộng chứa (31,2-125mg/kg), từ chợ (20-112mg/kg) aflatoxin B1.

Đầu sỏ aflatoxin B1

Nhân tiện, aflatoxin B1 là “đầu sỏ” trong 16 loại aflatoxin. Hấp thu 2,5mg aflatoxin trong 90 ngày có thể dẫn tới ung thư gan 1 năm sau. Báo cáo tại một bệnh viện lớn cho biết aflatoxin B1 xuất hiện trong tế bào gan của 83,3% bệnh nhân ung thư gan nguyên phát.

Nghiệp nặng 

Kể thêm cái nghiệp. Xứ mình nóng ẩm, thiên đường cho nấm mốc, trong khi công nghệ sau thu hoạch, bảo quản đậu phộng khá kém. Aflatoxin bản địa sinh tạo từ 2 loại nấm mốc aspergillus flavus và aspergillus parasiticus. Afatoxin hoành hành còn do tập quán tích cốc phòng cơ của dân mình. Nhiều người có thói quen trữ tích đậu phộng dùng dần rồi bỏ xó cho nấm mốc, thay vì chỉ mua một lượng đủ dùng. Phát hiện vài quả đậu mốc xanh, nhiều người chơi bài khuất mắt vứt đi rồi vui vẻ dùng phần còn lại. Còn chưa tệ bằng mấy vị phủi sơ dùng lại. Hàng xôi sáng, quán gỏi nộm nào cũng sẵn hủ đậu phộng rang, có khi chúng ở đó hàng tháng trời.

Day tận mặt còn vậy, càng thua trắng khoản "kim thiền thoát xác” đậu phộng mốc rang, chiên, bọc da cá, xay nhuyễn ...

Bia kèm aflatoxin

Lại nói chuyện bia kèm lạc. Hầu hết tửu quán đều gặp xì-tai đĩa đậu phộng rang khai vị nhâm nhi trong khi chờ lên bia, lắm ông còn uống  rượu phong cách  tối giản chỉ bia với lạc. 

Mấy ông chén tạc chén thù phải đậu phộng mốc, có thể nói “chết 2 lần”. Lần 1 aflatoxin B1 tăng hấp thu mấy lần nhờ tan trong rượu. Lần 2 gạo, nếp, ngô, những nguyên liệu chế rượu phổ thông, cũng là mấy tay aflatoxin chín lạng nửa cân với đậu phộng. Hiển nhiên “cái chết sau cùng” đầy nghiệp chướng là lá gan.