Béo phì luôn xuất hiện trong các khuyến cáo  giục người đi tiêm. Tỷ lệ bệnh nặng, vào viện, nhập ICU, bão cytokine, thở máy, tử vong, của F0 nguy kịch, béo phì đều đạt gấp đôi gấp ba trở lên. Mùa Delta-Covid, lướt qua các phòng ICU, không khó nhận ra số  giường thừa cân/béo phì chiếm số đông.

Nói vậy, với nhiều người, béo phì bị vơ đũa cả nắm chỉ vì nó đứng đằng sau loạt bệnh nền số má, như tim mạch, tiểu đường.

Thiệt tình thì béo phì cóc cần mượn đao ai, mà tự tay cho ra bã. Nếu “sao kê” chi tiết cách mà béo phì tiếp tay Covid, nhiều người phải ngỡ ngàng.  Điểm sơ:  

-Mô mỡ kích  tiết nhiều  interleukin, TNF- α, những thứ góp gió thành thành bão cytokine, tử vong hàng đầu.  

-Người béo sinh nhiều thụ thể ACE2. Chết giẫm, đây là đám then cài mà các protein S của coronavirus bập vào để nhập nha tế bào.

-Thừa cân rất thường cắp đôi với kháng insulin. Đây cũng là tay cõng rắn cắn gà nhà, qua  kích tạo ACE2. 

-Người kém thon thả có ít adiponectin, hormone chuyên làm sạch mạch máu và phổi. Máu người béo có “nhớt” cao,  lợi thế cay đắng hình thành cục máu đông...

Tất thảy, không lạ khi người ta ví mô mỡ như “một ổ chứa virus”  .

Chưa phải búa lớn đao to, chỉ việc đường thở của người béo khó đặt dụng cụ thông khí, ống nối máy thở, mỡ bụng cản trở cơ hoành, kháng lực phổi cao ..,đủ rõ các F0 xính vính thế nào với cân nặng.

Réo tên béo phì cho tiện, thật ra cốt lõi là  BMI/chỉ số khối cơ thể. Chuẩn béo phì khác nhau ở mỗi quốc gia. Những tai ương trên chủ yếu cho các BMI>30 -40 . 

Béo phì, từ đầu mùa dịch, đã được CDC  xếp diện nguy cơ cao, ưu tiên tiêm ngừa 1c (người 65 -74 tuổi ,16 - 64 tuổi có bệnh nền, người làm việc ngành nghề tuyến đầu). Gọi béo phì là “bệnh nền” cũng không quá, thậm chí thủ đoạn mấy lần hơn đồng  sự. Người thừa cân là đối tượng hết sức tránh kén cá chọn canh, vaccine có sẵn là vaccine tốt nhất.

Về “thuyết âm mưu” béo phì giảm hiệu quả vaccine, nói trước, kém  là so với người gầy, không phải nhà Pfizer, Moderna, AstraZeneca “body shaming”.

Chuyện là thế nào? Số là ở người béo phì thường xuất hiện những đợt viêm mức độ thấp, gián tiếp gây tẩu hỏa các tế bào miễn dịch, đặc biệt tế bào B- xưởng đúc kháng thể. 

Béo phì, từ xưa được biết làm nghèo sự đa dạng quần thể lợi khuẩn ruột, can dự thế nào đến miễn dịch ai cũng biết. 

Covid chưa biết thế nào, nhưng viện dẫn từ các vaccine tiền bối như cúm, viêm gan B, uốn ván và bệnh dại, đều cho kết quả kém hơn hẳn với người béo phì. Thẳng thừng ,một nghiên cứu ở Ý mới đây chỉ ra những nhân viên y tế béo phì chỉ có nửa lượng kháng thể sau mũi tiêm thứ 2 so với với đồng nghiệp thon thả.

Tuy nhiên, xét tới lui, người ta cho rằng đây là thông tin phiến diện, những con số có được ở cỡ mẫu nhỏ, nhiều nhầm lẫn, thậm chí “ác cảm”. Nhiều nghiên cứu độc lập bảo đích phạm là hội chứng chuyển hóa, thứ rất a dua theo bước BMI nặng ký. Có ý còn đòi công bằng giữa mỡ mỡ dưới da hay mỡ nội tạng...

Các nhãn vaccine đều không đề cập gì tới thừa cân, béo phì .Rất nhanh, hiệp hội béo phì Hoa Kỳ, dẫn lời CDC, ra thông báo trấn an hội viên nhà và thế giới rằng, ít nhất với các vaccine Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson, không có khác biệt nào về hiệu quả vaccine giữa người béo phì và cân nặng chuẩn.

Dù gì việc này đáng đào sâu. Đặc biệt với trẻ em, nhóm tuổi sắp xếp hàng tiêm vaccine. Cứ  xem những gì béo phì làm với các F0 nặng. Trong khi chờ chốt hạ, việc của người kém thon thả cũng không khác nhiều: tiêm ngay mũi 1 nhanh nhất có thể, và cũng nhanh không kém với mũi 2. Cẩn tắc vô áy náy.