Chẳng bao lâu sau vụ tấn công ngày 11 tháng 9 tại thành phố New York, một bảo tàng ở Upper West Side, thuộc Hội Lịch sử New York, đã bắt đầu tiến hành thu thập các cứ liệu từ thảm kịch – từ những mảnh vụn còn sót lại của tòa nhà Trung tâm Thương mại thế giới, đến bảng chỉ đường, thư tín và mũ bảo hộ của nhân viên cứu hỏa.

“Có rất ít thời gian để thu thập các mảnh vụn vung vãi trên phố trung tâm – với kẻ khác là rác, với chúng tôi là kho báu,” cựu chủ tịch bảo tàng, Kenneth T. Jackson chia sẻ.

Giờ đây, họ dành sự quan tâm cho đại dịch virus corona, hòng xây dựng một bộ sưu tập Lịch sử ứng phó. Bảo tàng đang thu thập những món đồ vật, ảnh chụp và vật dụng cá nhân của người dân New York khắc họa về cuộc khủng hoảng vẫn đang xảy ra.

“Đây là một lịch sử mà ai cũng rồi sẽ nhìn lại,” Margi Hofer, giám đốc bảo tàng. “Chúng tôi hy vọng chúng ta có thể học được từ đây và chuẩn bị tốt hơn khi một sự kiện tương tự xảy ra trong tương lai. Để sẵn sàng đối đầu với nó nữa.”

Bộ sưu tập virus corona có hình thức giống với bộ sưu tập sự kiện 11 tháng 9, bao gồm các món đồ vật, hình ảnh, câu chuyện gắn với thị dân New York, và thế giới. Riêng với virus corona, bảo tàng sẽ chú trọng hơn về sức khỏe, thuốc men, các vật dụng trong nhà, đời sống trong thời gian cách ly và giãn cách xã hội. Bảo tàng cũng dự định sẽ có một thiết kế mới dành cho virus, cũng như nhiều dự án nghệ thuật công và cộng đồng.

“Chúng tôi tiến hành thu thập từ giữa tháng Ba,” Hofer cho hay. “Chúng tôi đã biết trước những món đồ nào có thể thu thập – nước rửa tay, khẩu trang, găng tay – giờ tất cả đã tiến triển thành một câu chuyện vĩ đại hơn chúng tôi đã hình dung trước đó.”

Nằm trong số những món đã thu thập, có một bức ảnh chụp Alan Balicki, một trong những nhà bảo tồn, đang ngồi cạnh máy khâu may khẩu trang vải. “Hình ảnh này vừa nói lên sự đa dạng và sáng tạo của mặt nạ tự may, một khía cạnh lý thú để chúng ta khám phá trong tương lai,” Hofer nói thêm.

Dù các biển hiệu khắp thành phố New York đều có slogan riêng (bắt đầu bằng Thưa quý khách hàng), một bức ảnh ở đây lại viết rằng: “Sky Locksmith sẽ tặng một đôi găng tay miễn phí nếu bạn không thể tìm mua.”

Còn có những bức ảnh khác chụp đường phố New York của nhiếp ảnh gia Stephen Harmon. Một bức là Columbus Circle trống vắng ngày 28 tháng Ba, một bức khác là một tòa nhà đang được nhân viên mặc đồ bảo hộ khử trùng.

“Giám tuyển hình ảnh của chúng tôi đang liên hệ các nhiếp ảnh gia sẵn lòng cung cấp hình chụp cho các chủ đề được quan tâm,” Hofer chia sẻ. “Con người trong trang phục bảo hộ, bất cứ điều gì họ chứng kiến có thể kể lại câu chuyện về đời sống New York vào thời điểm ấy.”

Không chỉ có hình ảnh, mà trong số các vật dụng, sẽ luôn có điểm nhấn vào sự sáng tạo xuyên suốt đại dịch – làm thế nào sáng tác nghệ thuật có thể trỗi dậy trong thời gian phong tỏa.”

“Chúng tôi không muốn ai phải gánh chịu rủi ro vì mình, nhưng có rất nhiều người đang ghi chép lại những gì đang diễn ra trên đường phố.”

Có một hòn đá được viết lên dòng chữ “This Too Shall Pass” (Rồi cũng sẽ qua), và hình vẽ cầu vồng của trẻ em. “Chúng tôi sẽ tìm kiếm những món đồ giúp kể lại câu chuyện về cách người dân New York và con người ở vùng lân cận đang xoay sở cuộc sống của mình và thích nghi với những điều kiện sống dị thường,” Rebecca Klassen, một trợ lý giám tuyển bảo tàng cho biết. 

Klassen chia sẻ về biên độ các đồ vật có thể xuất hiện trong bộ sưu tập: từ thiết bị bảo vệ cá nhân sáng tạo, như là mặt nạ Yoda bằng nhựa ngày Halloween đã mòn bỏ lại trên tàu điện, đến nhiệt kế thông minh, truyền dữ liệu trực tiếp đến khu vực của rủi ro xảy ra dịch cao.

“Giám tuyển chúng tôi phải đánh vật với mọi khó khăn như mọi người khác,” Klassen nói tiếp. “Cuộc trò chuyện của chúng tôi tiến triển khi chúng tôi quan sát diễn tiến của cuộc khủng hoảng, và nó phản ánh ra sao trong các đồ vật.”

Quá trình khảo sát sẽ hoàn toàn theo dạng số, vì lý do an toàn. “Nhìn chung, chúng tôi nhờ mọi người giữ lại đồ vật để sau đó chúng tôi thu thập.”

Một khía cạnh thú vị không kém chính là câu chuyện kể các các chuyên gia y tế, chăm sóc sức khỏe, bệnh viện, và trang thiết bị của họ.

Nhưng hiện tại, bảo tàng đang thu thập tranh vẽ và ảnh số của trẻ em, “những thứ đại diện cho cuộc sống,” Chẳng hạn biểu đồ sinh hoạt hàng ngày. Khi người ta kẹt ở nhà, nghệ thuật có thể giúp họ vơi đi âu lo và luôn bận rộn.

Hội Lịch sử thành lập năm 1804. “Những người sáng lập hội đã sống qua giai đoạn Anh đô hộ và cách mạng Mỹ,” Hofer cho biết. “Họ mong muốn lưu giữ tư liệu về thời bất giờ, những thứ nhanh chóng biến mất. Nếu không gìn giữ, chúng ta sẽ không có lịch sử của riêng mình.”

Năm 2001, các giám tuyển của bảo tàng đã có mặt tại đống đổ nát của tòa nhà, và các đền thờ khắp thành phố New York. “Nếu không nhanh tay, chứng cứ sẽ mất đi,” Hofer nói. “Chúng tôi thu thập hàng ngàn món đồ.” (Hiện bộ sưu tập tưởng niệm ngày 11 tháng 9 có hơn 450 đồ vật trong bộ sưu tập vĩnh cửu)