Nói thẳng ra, y học không coi “ăn gì bổ nấy” hay “đồng tạng trị liệu” là chuyện nghiêm túc, nếu không nói là phản khoa học. Thế còn nước non gì để bàn? Chuyện đáng bàn, bởi cái quý là ở bài học chứ không phải ở sự tin nhầm.

Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu

Ngay chuẩn tuyển trạch để được xem là “đồng tạng” đã lắm chuyện gây cười. Phổ biến là cách người ta dựa vào sự giống nhau về... dáng ngoài của 2 đối tượng, lắm khi ngang phè như cà chua giống quả tim, bông cải hệt cây phế nang phổi, hay hạt đậu trông như hai giọt nước với quả thận...

Hữu duyên tương ngộ

Thú vị, không ít cặp đôi “đồng khí tương cầu” kiểu này, tưởng được gán ghép khiên cưỡng, hóa ra hợp cạ nhau ra phết, cứ như tạo hóa cơ cầu xếp đặt. Chẳng hạn, quả óc chó được vinh danh là món hưng trí nhờ có... nếp gấp giống bộ não, nhưng duyên thế nào lại là món cực giàu omega-3. Mấy quả có múi như bưởi, cam, chanh, dáng hao hao đôi bồng đảo, tương ngộ thế nào lại đậm đà carotenoid, flavonoid kháng ung thư vú sừng sỏ. Cà chua trở thành người bảo vệ tim mạch nhờ lycopene giúp giảm tới 30% bệnh tim ở phụ nữ... Còn nhiều lương duyên ngẫu nhiên tương tự như quả bơ/tử cung, cần tây/xương, chùm ô liu/buồng trứng, khoai lang/tuyến tụy...

Đồng sắc trị liệu

Ăn gì bổ nấy còn có một kiểu chọn khá ngộ nghĩnh khác là dựa vào... màu sắc. Kinh điển, cứ món nào màu đỏ (sò huyết, dưa hấu, củ dền, ớt chuông...) tất bổ máu, màu đen (đậu đen, mè đen, hà thủ ô, bồ kết) tất người tóc bạc sớm được nhờ...

Cứu tinh giường chiếu

Chăn gối, không lạ lại là thân chủ ruột của “đồng tạng trị liệu”. Chuẩn chọn “trai trên gái dưới” cũng lắm thứ lạ lùng. Tiêu chí hàng đầu, hiển nhiên là “năm thê bảy thiếp”, chí ít cũng “con đàn cháu đống”. Đây là cửa tiến cử của các danh truyền như hải cẩu, dê đồng, hải mã... Một số gương mặt độc lạ, như lá dâm dương hoắc được chấm nhờ là món khoái khẩu của mấy lão dê đồng...

Tạng - tạng

Dù gì, phổ biến hơn hết thảy là tuyển lựa tạng - tạng chính danh. Trứ danh nhất là liệu pháp “ăn óc bổ não” mà các bà mẹ “vì tương lai con em chúng ta” thường mến mộ. Còn phải kể một số “đồng thanh, đồng khí” khác như xơi ốc sên, đậu bắp, mồng tơi bổ nhờn xương khớp; hay giò heo hầm giúp vượng sữa cho mẹ trẻ “hiểu chết liền”...

Một lần lầm lỡ, nát con tim

Như đã mào đầu, lỡ lầm tin dùng “đồng tạng trị liệu” trớt quớt, không chỉ là việc ngậm bồ hòn làm ngọt cho qua, mà còn có thể khiến khổ chủ trả một cái giá đau.

Thử ngay với phép đồng tạng thần thánh “ăn óc bổ não”. Tiếng là chất xám, nhưng tìm đỏ mắt không ra cái gì bổ não trong hộp sọ của các “lão trư”. Cả lượng protein căn bản, óc lợn cũng lèo tèo 9g/100g sản phẩm, kém gần gấp đôi thịt nạc lợn, bò, gà. Lợi bất cập hại, ngược lại, óc heo lại có hàm lượng cholesterol cao gấp 40 lần thịt heo. Đổ đồng, buộc một nhóc tì xơi 100g óc heo tức đã “tặng” cho nó 7 lần hơn nhu cầu cholesterol hằng ngày. Còn nhiều minh họa tính già hóa non kiểu này, không đủ đất kể ra...

Đồng thanh thành khắc khẩu

Lạm dụng hay sử dụng sai phép đồng tạng còn gây ra cảnh hóa bạn thành thù. Đơn cử, bát canh củ dền mà các mẹ trẻ yêu chiều nấu cho cục cưng kém hồng hào. Vốn giàu sắt (Fe), acid folic, beta-carotene, củ dền quả có giúp mấy nhóc đỏ thịt thắm da, nhưng cũng là loại củ cao hạng về nitrate, nitrit gây methemoglobin thiếu oxy máu... Cứ gì đỏ là bổ máu còn có cơ gây bệnh thừa sắt/hemochromatosis, làm tổn thương gan trẻ...

Phúc cùng hưởng, họa cùng chia

Toát mồ hôi hơn cả là đồng tạng rồi đồng luôn cả tật bệnh của tạng đó. Không gì rõ hơn là trông vào gương tày liếp “ăn gan bổ gan”! Gan là cơ quan hút độc, giải độc, sơ sẩy là gánh trọn ổ “ngưu tầm ngưu, mã tầm mã”. Ăn óc bổ não, ốc sên bổ khớp, cũng ẩn họa không kém với bệnh bò điên, dại, ký sinh trùng chu du não (giun đũa, giun mạch, giun đầu gai, sán máng, sán lá phổi...).

Tin dùng “ngụy nhân”, mất chỗ “chính nhân”

Cho dù không gây hậu quả nghiêm trọng, nhưng chăm bẵm “ăn gì bổ nấy” sẽ khiến người dùng chịu thiệt. Tin dùng “ngụy nhân” thì mất chỗ của “chính nhân”. Mẹ trẻ buộc nhóc tì ngày nào cũng húp chén óc heo chưng cách thủy, tức đã tước mất cơ hội của một chén bổ não chính danh dành cho con mình.