Không giữ lại được mới phải đốn hạ

Có ý kiến về vấn đề trên, kiến trúc sư Trần Ngọc Chính, chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, nhận định việc di dời, đốn hạ cây xanh khi làm những công trình trong TP là bất khả kháng, là sự lựa chọn cuối cùng và không ai muốn điều đó xảy ra.

Ông Chính ví dụ như tuyến đường Tôn Đức Thắng có cầu Ba Son đi qua phải đốn hạ nhiều cây xanh để thi công. Dù biết cây xanh là tài sản rất quý nhưng không có cách nào khác cả.

"Những cây xanh lâu năm là tài sản rất quý của đô thị. Người làm quy hoạch khi dự kiến một công trình đi qua đâu cũng đã tính toán chọn tuyến hợp lý nhất. Họ tính hết mọi việc về hướng đi thế nào cho phù hợp, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật cho dự án.

Nếu hàng cây nào bị vướng và cần phải di dời, đốn hạ đều được tính toán rất kỹ thiệt hơn. Làm một công trình chúng ta phải ưu tiên về mặt kỹ thuật và hiệu quả kinh tế. Do đó khi có kế hoạch di dời cây xanh thì đó là cách làm cuối cùng, người dân cũng nên hiểu và chia sẻ", ông Chính nói.

Theo ông Chính, việc quy hoạch vẫn luôn ưu tiên không đốn hạ mà di dời cây xanh để chăm sóc, trồng bổ sung vào những vị trí khác. Cây xanh là một trong những tài sản rất quý của đô thị, đặc biệt là những cây xanh lâu năm.

Trong hoàn cảnh không giữ lại được mới phải đốn hạ, di dời. Đối với dự án metro số 2, chủ đầu tư khi đã xong tuyến cần nghiên cứu các vị trí nào có thể trồng cây xanh được thì trồng cây mới vào hoặc di chuyển cây cũ qua lại. Việc này chủ đầu tư phải có trách nhiệm.

Chủ đầu tư cam kết bù cây xanh ra sao?

Việc phải di dời và đốn hạ cây xanh được các cơ quan chức năng đánh giá là bất khả kháng do nằm trong phạm vi, mặt bằng xây dựng. Tuy nhiên, các chủ đầu tư cho biết luôn hạn chế việc đốn hạ, nếu có thì sẽ bù đắp và trồng lại cây, mảng xanh khác sau khi dự án hoàn thành.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM (Ban Giao thông) cho biết việc di dời cây xanh là điều phải làm để có mặt bằng xây dựng các dự án như nút giao An Phú (TP Thủ Đức), đường nối Trần Quốc Hoàn (quận Tân Bình)...

Đối với một dự án trọng điểm như xây dựng nút giao An Phú, có đến 1.519 cây xanh được bứng khỏi khu vực (đa số là cây vừa và nhỏ, trong đó đốn hạ 258 cây loại già và có tiềm ẩn sâu bệnh, khó chăm sóc).

Những hàng cây xanh này đa số ở giữa đường Mai Chí Thọ nằm trong phạm vi đất dự trữ giao thông. Việc di dời cây xanh hiện tại để trả lại mặt bằng cho giao thông.

Những cây di dời sẽ được đưa về vườn ươm chăm sóc và đưa trồng các nơi khác (tùy theo nhu cầu). Dự án nút giao An Phú cũng có thiết kế mảng xanh, cây cảnh và cây bóng mát. Vì vậy, những cây xanh bứng dưỡng này có thể được tận dụng trồng lại ở các vị trí phù hợp với cảnh quan theo thiết kế mới.

"Tất nhiên, thiết kế mảng xanh mới sẽ có những cây tận dụng được, có những cây không. Bởi vì không phù hợp với cảnh quan chung của nút giao sẽ xây mới hoàn toàn, nhưng trên cơ sở sẽ tăng cường tối đa mảng xanh ngoài phạm vi lòng đường dành cho giao thông như các dự án giao thông khác trong thành phố.

Đây là nguyên tắc chung của các dự án mà Ban Giao thông phụ trách cũng như nhiều dự án giao thông quan trọng khác tại TP.HCM", vị đại diện cho hay và nói thêm, đối với dự án metro số 2 cũng được làm tương tự, số cây trong diện di dời, bứng dưỡng sẽ được chuyển đến một số nơi chỉ định để chăm sóc (như vườn ươm cây xanh, công viên - PV). Còn cây xanh đốn hạ sẽ thu hồi gỗ, bán đấu giá.

Theo ông Vũ Văn Vịnh - giám đốc Ban quản lý dự án 2, việc tái tạo mảng xanh và trồng lại ở ga tuyến metro số 2 hiện đã được bố trí trong dự án CTF/quỹ công nghệ sạch do ADB tài trợ và được Ban Quản lý dự án công trình giao thông làm chủ đầu tư.

Cụ thể, sẽ tạo cảnh quan và trồng cây xanh tại các nhà ga tuyến metro số 2, cũng như tăng khả năng tiếp cận của người dân cho dự án metro số 2 khi đưa vào vận hành (cải tạo vỉa hè, trạm dừng xe buýt, bãi đậu xe, cầu và hầm bộ hành...). Theo kế hoạch hiện nay, dự án metro số 2 sẽ vận hành khai thác vào năm 2030.

Trước nay, tại các dự án xây dựng công trình giao thông ở TP.HCM cũng buộc phải di dời hoặc đốn hạ cây xanh.

Các nước nghiêm ngặt bảo vệ cây xanh khi xây dựng công trình hạ tầng

Singapore là quốc gia ý thức mạnh mẽ về vai trò của không gian xanh trong đô thị và đến nay đảo quốc sư tử vẫn đang xây dựng danh tiếng của mình với định hướng trở thành "thành phố thiên nhiên" theo Kế hoạch Singapore xanh vào năm 2030.

Là một quốc gia trẻ với nhiều cơ sở hạ tầng đang xây dựng, Chính phủ Singapore đã ban hành những quy định nghiêm ngặt để bảo vệ mảng xanh trong thành phố. Vườn lan quốc gia thuộc Vườn bách thảo Singapore cho biết cây cối phải được đặt trong khu vực bảo tồn trước khi khởi công xây dựng bất kỳ công trình nào xung quanh.

Khu vực bảo tồn phải có diện tích gấp đôi độ rộng của bộ rễ. Do đó giới chức Singapore khuyên chủ đầu tư nên thuê các chuyên gia môi trường để có thể đưa ra phương pháp bảo tồn tối ưu từ quá trình bắt đầu khởi công xây dựng cho đến khi hoàn thành dự án.

Chủ đầu tư phải thiết lập hàng rào bảo vệ cây trước thời điểm thi công. Đồng thời, trong quá trình xây dựng, doanh nghiệp không được phép đổ, đào hoặc lưu trữ các mảnh vụn hoặc vật liệu xây dựng trong khu vực này.

Ngoài ra, một số quy định khác tại Singapore yêu cầu chủ đầu tư phải có trách nhiệm cung cấp đủ lượng nước, cũng như bảo tồn bộ rễ và thân cây trong suốt quá trình xây dựng. Nếu có bất cứ vấn đề gì phải lập tức báo lên cơ quan phụ trách chuyên môn để xử lý kịp thời.

Còn ở đặc khu Hong Kong cũng đưa ra quy định cho các chủ doanh nghiệp về việc xử lý cây xanh từ quá trình khởi công xây dựng đến khi hoàn thành dự án. Cục Phát triển Hong Kong yêu cầu tất cả cây trong khu vực phải được tiến hành kiểm tra và đánh giá một cách kỹ lưỡng và quyết định xem cây nào có thể giữ lại và cây nào nên chặt bỏ, từ đó xây dựng chu trình bảo tồn hợp lý nhất.

Chủ đầu tư phải phối hợp với các cơ quan chức năng để xác định xem cây có khả năng thích nghi với sự thay đổi của môi trường hay không, đồng thời phải chắc chắn về diện tích đất đủ để xây dựng khu vực bảo tồn.

Đại diện Cục Phát triển Hong Kong nhận định yếu tố then chốt khi bảo tồn cây trong quá trình xây dựng là giảm thiểu đốn hạ cây xanh ở mức thấp nhất có thể vì hiện nay có rất ít phương pháp phục hồi thiệt hại gây ra bởi các tổn thương từ quá trình thi công.