Họa sĩ Nguyễn Tài và Linda Kiều

Bàng hoàng khi nhận tin từ các đồng nghiệp Báo Tuổi Trẻ Cười thông báo Họa sĩ Nguyễn Tài đã rời xa cõi tạm ngày 04.2.2021 tại Hoa Kỳ (anh đi đoàn tụ gia đình và định cư tại thành phố Garden Grove, California, Mỹ), hưởng thọ 74 tuổi.
Thương tiếc một cây cọ biếm tài năng của Việt Nam, hụt hẫng vì mất đi thêm một người bạn, người anh đồng nghiệp nhiều năm gắn bó mang lại nụ cười cho bạn đọc...
Tôi gặp anh lần đầu tại Tòa soạn Báo Tin Sáng vào năm 1980 tại đường Bùi Thị Xuân, Quận 1 (địa điểm nay là Bệnh viện Phụ Sản Quốc tế). Lý do là nhận nhuận bút 1 bức tranh biếm họa của tôi được đăng trên Báo Tin Sáng và anh (họa sĩ của Báo Tin Sáng) muốn gặp tôi để làm quen và trò chuyện (đây cũng là bức tranh duy nhất của tôi đăng trên Báo Tin Sáng, vì một thời gian ngắn sau đó thì tờ báo này bị đình bản). 

Nhìn anh tướng tá thanh mảnh, nho nhã, gương mặt hiền khô, nghiêm túc như một viên chức mẫn cán hơn là một cây cọ biếm hài hước bậc nhất. Chơi thân lâu mới biết đằng sau cái vẻ ngoài nghiêm túc mẫn cán ấy là một bộ óc hài hước dí dỏm, luôn có những ý tưởng sáng tạo bất ngờ... Những lần hội ngộ đám viết-vẽ của Báo Cười, có mặt anh thì không thể thiếu những câu chuyện tiếu lâm cười té ghế... 

Biếm họa của hs Nguyễn Tài trên bìa báo Tuổi Trẻ Cười số tháng 7 năm 1984

Nhớ những chuyến đi dã ngoại cùng nhau những năm 1990 của mấy anh em: Nhà báo Nam Đồng, Lê Văn Nghĩa, Tuất Việt (Báo SGGP), Hoàng Phủ Ngọc Phan (bút danh Hoàng Thiếu Phủ, Cô Tú), nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển (bút danh Đồ Bì), nhà văn Trần Công Tấn, Họa sĩ Nguyễn Tài, Họa sĩ Nhím... thì Nguyễn Tài, Vũ Đức Sao Biển, Lê Văn Nghĩa thường là cái đinh của những buổi nhậu đêm khuya, những câu chuyện tiếu lâm của các anh và những tràng cười của cả nhóm như làm vỡ toang bầu trời đêm khuya rừng Bình Phước...

Anh Nguyễn Tài (tên thật là Nguyễn Hữu Tài) tốt nghiệp ngành Trang trí Mỹ thuật năm 1962 và Cao đẳng Mỹ thuật năm 1967, và làm họa sĩ trình bày báo (khi tôi gặp thì anh đang làm cho Báo Tin Sáng). Năm 1978, tại TP.HCM, các Họa sĩ biếm đã tụ họp làm một cuộc Triển lãm biếm họa đả kích bè lũ bành trướng Bắc Kinh gây hấn biên giới phía Bắc nước ta, trưng bày tranh tại Hội LHTN TPHCM (lúc đó ở đường Nguyễn Đình Chiểu) và Nhà VH Thanh Niên, quy tụ một lực lượng họa sĩ biếm họa hùng hậu nhất nước bấy giờ: Ớt, Ty, Duy Mỹ, Nguyễn Tài, Nhựt, Din, Điêu Quốc Việt, Lê Sơn, Nop, ... Sau cuộc triển lãm đó, anh em Họa sĩ biếm kết tụ thành một nhóm sinh hoạt và vẽ tranh biếm họa cho các báo tại TP và Trung ương, kể cả các báo tỉnh: Long An, Ấp Bắc, Đồng Nai, Đồng Tháp, Minh Hải (Bạc Liêu và Cà Mau hiện nay)...

Sau khi toà soạn Báo Tin Sáng đình bản và đóng cửa, thì Nguyễn Tài chuyển về làm họa sĩ và đạo diễn của Xưởng phim Hoạt hình (trực thuộc Hãng phim Giải Phóng), do Họa sĩ Duy Mỹ (cũng là một cây cọ biếm) phụ trách. Ở lĩnh vực này, anh Nguyễn Tài tham gia và đoạt một số giải thưởng về phim hoạt hình trong các cuộc Liên hoan phim toàn quốc. Mặc dù vậy nhưng có lẽ vẽ biếm họa là nghề mà anh Nguyễn Tài đam mê và gắn bó nhiều hơn.
Năm 1983, các vị lãnh đạo TP.HCM lúc đó là các ông Nguyễn Văn Linh (Mười Cúc, Bí thư Thành uỷ), ông Võ Văn Kiệt (Sáu Dân, Chủ tịch UBNDTP) chủ trương TP phải có một tờ báo hài hước, châm biếm giống như ở các quốc gia khác, để châm biếm những tiêu cực, những cái xấu, xây dựng những tích cực, cái tốt trong cộng đồng. Các vị giao cho Báo Tuổi Trẻ xây dựng tờ Báo Cười, với sự cố vấn của nhà báo lão thành Nguyễn Văn Trấn (Bảy Trấn). Báo Tuổi Trẻ tổ chức tập trung các cây bút viết hài hước, nhóm anh em Họa sĩ biếm họa (Ớt, Nguyễn Tài, Nhím, Nhốp, Nop, Đức, Din, Lê Sơn, Điêu Quốc Việt,...) bàn việc xây dựng tờ báo Cười...

Họa sĩ Nguyễn Tài (ngoài cùng bên trái) cùng các cây cọ biếm thời kỳ đầu của Tuổi Trẻ Cười  - Ảnh: Nguyễn Công Thành

Và 01/01/1984, số báo Tuổi Trẻ Cười đầu tiên ra mắt bạn đọc. Trang bìa số đầu tiên là tác phẩm của Họa sĩ Nguyễn Tài.
Điều đặc biệt là HS Nguyễn Tài được BBT giao nhiệm vụ vẽ nhân vật Hai Cù Nèo, nhân vật xuyên suốt các số báo TTC. Đây là một nhân vật theo ý kiến ban đầu của chú Bảy Trấn đề xuất phải có 1 biểu tượng trào phúng, tương tự kiểu hài hước Lý Toét – Xã Xệ trên báo chí Bắc Hà thời Pháp thuộc, nhưng anh Hai Cù Nèo phải mang dáng dấp phong cách mộc mạc của nông dân Nam Bộ. Ý kiến này được BBT và tập thể anh em nhóm xây dựng Báo Cười ủng hộ... và Anh Hai Cù Nèo được khai sinh dưới nét cọ rất hóm hỉnh của Nguyễn Tài.

Nàng Linda Kiều qua nét vẽ họa sĩ Nguyễn Tài

Sau nhân vật Hai Cù Nèo thì có lẽ nhân vật Linda Kiều của Nguyễn Tài là được bạn đọc theo dõi hứng thú, và gần như suốt mấy mươi năm được Nguyễn Tài “nuôi dưỡng”... Linda Kiều lúc nào cũng xinh đẹp, bốc lửa, “cô gái không tuổi” - nhưng cha đẻ của cô Linda thì không tránh khỏi quy luật Sinh – Lão – Bệnh – Tử. Họa sĩ Nguyễn Tài mắc một khối u lành tính trước khi sang Mỹ đoàn tụ gia đình và định cư ở Mỹ. Tuy vậy, “cô con đẻ” của anh – Linda Kiều vẫn có show xuất hiện đều đặn trên Báo TTC mang lại những niềm vui cho bạn đọc.

Chỉ hơn tháng trở lại đây, khối u bất ngờ trở chứng và di căn vào phổi, đã lấy đi của Báo TTC một cây cọ tài năng, gần như hơn nửa cuộc đời gắn với sứ mệnh đem những nụ cười đến cho mọi người...
Vĩnh biệt một tài năng – Thương tiếc vô cùng...

 (Họa sĩ NHÍM, 05.02.2021)