Phóng to

Trong nỗ lực cải cách tiền lương, trả đồng lương về đúng giá trị của nó thì việc tinh giản biên chế là một biện pháp đúng, được xem là trong tầm tay của từng đơn vị và được tiến hành nhiều lần từ hơn mười năm nay; song kết quả thu được rất hạn chế.

Bên cạnh các lý do tài chính (chi trợ cấp thất nghiệp), xã hội (không bố trí được việc mới cho số lao động dôi ra) hay những lý do “nội bộ”... thì nhận thức đúng vấn đề trong các mối quan hệ hữu cơ cũng góp phần không nhỏ vào sự thất bại này.

Ta thử hình dung việc tinh giản biên chế được thực hiện ra sao ở nhiều nơi: Mỗi khi trên “ép” xuống thì thủ trưởng lệnh cho phòng tổ chức xem xét nhân sự các phòng ban nên bỏ ai, giữ ai. Kế đến là họp quán triệt mục đích, yêu cầu. Các con số dự kiến về lương mới được đưa ra như là kết quả thu được từ đợt tinh giản này.

Cuối cùng là công bố danh sách các anh A, chị B sẽ..., phần việc của anh A được chẻ ra cho các anh chị C, D, E đảm nhận, phần việc của chị B sẽ do... Hết! Một thời gian sau, từ nhân viên đến trưởng phòng rối lên vì làm không nổi, kêu thiếu người; vậy là phải tuyển người mới. Phá sản. Tại sao?

Sự trái khoáy ở đây là qui trình định biên bị đảo ngược. Biên chế được đưa từ trên xuống hay từ một phỏng định nào đó (khoán quĩ lương chẳng hạn) chứ không phải từ yêu cầu, tính chất và khối lượng công việc phải hoàn thành mà xác định bao nhiêu lao động thì đủ. Việc tái tổ chức đơn vị đơn giản là xếp ai ngồi vào vị trí nào và choàng thêm việc của ai.

Trong một môi trường công tác mà qui chế trách nhiệm không rõ ràng và nghiêm, các hệ thống tác vụ không khoa học, hệ thống hành chính chồng chéo và rối rắm, phương pháp làm việc thiếu khoa học, trình độ thấp thì việc máy móc cắt bớt nhân sự, chia lẻ công việc ra không giải quyết được gì.

Thiện chí chỉ là điều kiện cần. Óc tổ chức, kỹ năng quản lý, sự am hiểu nghiệp vụ nữa mới đủ. Công tác tổ chức của ta trong suốt mấy mươi năm không có một sự đổi mới cơ bản đang kìm hãm sự phát triển của xã hội, sức lao động không được tận dụng, hiệu suất lao động thấp dẫn đến đất nước trì trệ.

Do đó, để có thể thật sự tinh giản biên chế và cải cách tiền lương ở từng đơn vị thì phải tái tổ chức bộ máy, trong đó việc xây dựng một sơ đồ tổ chức khoa học với qui chế công tác và trách nhiệm phân minh cùng một qui trình tác nghiệp chuẩn xác cần được nhận thức đúng.

Câu chuyện “trên ép giảm biên, dưới kêu thiếu người” còn chờ hồi kết là vậy.